چکیده:
شهروند، مفهومی حقوقی است که در مباحث حقوق عمومی و حقوق بشر مطرح می شود. وجه مشترک تعاریف حقوقی درباره شهروند، رابطه ای است که بین فرد و حکومت وجود دارد. این رابطه، رابطه ای دوسویه است که دربرگیرنده طیف وسیعی از حقوق و تکالیف است؛ یعنی شهروند در مقابل حقوقی که در برابر دولت دارد، هم زمان تکالیف و مسئولیت هایی نیز بر عهده دارد که موظف به انجام آن هاست. در یک حکومت مردم سالار، قانون اساسی، به عنوان یک میثاق ملی و سند حقوقی، زمامداری را سامان می بخشد و حکومت و مردم در روابط متقابل خود مکلف به رعایت آن هستند. در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز فصلی تحت عنوان حقوق ملت وجود دارد که به تشریح حقوق شهروندان و متقابلا وظایف دولت می پردازد. اما در اصول دیگری از قانون اساسی، تعدادی از وظایفی که شهروندان در برابر حکومت بر عهده دارند، مورد اشاره قرار گرفته که از آن به تکالیف شهروندی یاد می کنیم. در این مقاله در پی تشریح تکالیفی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، بر عهده شهروندان این دولت است هستیم
The Citizen is a legal concept addressed in public law and human rights issues. Common aspect of legal definitions about the citizen is the relationship between the individual and the state. This is a two-way relationship that involves a wide range of rights and duties، namely the citizen while possessing the rights، is obliged to perform simultaneously the duties and responsibilities.
In a democratic state، the constitution organizes the government and public administration as a national covenant and a legal document in which the state and the people are obliged to follow in their mutual relations. There is also a chapter in the Constitution of the Islamic Republic of Iran entitled the rights of people which explains the rights of citizens and mutually the duties of the state. Nevertheless، a number of citizen’s duties have been mentioned in other principles of the constitution known as the citizenship duties. In this article، we are to explain the duties of the citizens in the constitution of Islamic republic of Iran.
خلاصه ماشینی:
همچنین می توان گفت که وظایف شهروندی در یک دسته بندی دیگر قابل تقسیم به دو دسته هستند: نخست ، وظایف نسبتا حقوقی تر شده و دارای ضمانت اجرا مانند خدمت نظام وظیفه ، پرداخت مالیات و مشارکت در مخارج عمومی و وظیفه اطاعت از قوانین کشوری که توسط حاکمیت برای اجرای نظم و عدالت وضع می شود و نیز خدمت هایی که فرد باید به کشور ارائه دهد؛ دوم ، وظایفی که هنوز در بسیاری از کشورها جنبه اخلاقی دارد و جنبه حقوقی به خودش نگرفته است ، مثل اینکه فرد به صورت سازنده ای نقش انتقادگر را نسبت به مشکلات جامعه داشته باشد و با تلاش برای ارتقای شرایط سیاسی ، اقتصادی و فرهنگی کشور، جامعه را گامی به پیش ببرد و یا احترام به حقوق سایر شهروندان ، حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و مانند آن (قاری سیدفاطمی ، ١٣٨٦: ٣٤).
امکان سنجی تکالیف شهروندی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باید این نکته را در نظر داشت که در هر کشوری با توجه به نوع حکومت و سایر ویژگی های فرهنگی ، اجتماعی ، سیاسی و اقتصادی ، با توجه به مقتضای شرایطشان حجم قانون اساسی متفاوت است (قاضی ، ١٣٨٣: ١٠٧) و به صورت متفاوت ، تعدادی از امور به عنوان تکالیف شهروندی پذیرفته شده است و طبیعتا حقوق و تکالیف منحصر به فردی وجود دارد که ممکن است با موارد مشابه در سایر کشورها متفاوت باشد.