چکیده:
واژه «اسم» و مشتقات آن از واژههای بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. این مقاله با روش کتابخانهای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاهها و روش تحلیل محتوا در تحلیل دادهها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آنها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست یافته است که اسمای الهی که در احادیث به عنوان اسم اعظم خدا به شمار آمده است، همه در یک ردیف نیستند، بلکه اسم اعظمهای موجود در احادیث خود دارای مراتب متعدد هستند و در نتیجه، اسمهای اعظم لفظی معبر از آنها نیز چند گانه است و در این میان، اسمی که از میان اسمهای اعظم از عالیترین مرحله برخورداراست، «اسم اعظم اعظم» است.
خلاصه ماشینی:
این مقاله با روش کتابخانهای در گردآوری مطالب و شیوه اسنادی در نقل دیدگاهها و روش تحلیل محتوا در تحلیل دادهها این مسأله را بررسی کرده است که از روایات فریقین (شیعه و اهل تسنن) که در آنها اسمای لفظی گوناگون به عنوان اسم اعظم ذکر شده است، وحدت اسم اعظم لفظی مستفاد است و یا تعدد آن؟ و به این نتیجه دست یافته است که اسمای الهی که در احادیث به عنوان اسم اعظم خدا به شمار آمده است، همه در یک ردیف نیستند، بلکه اسم اعظمهای موجود در احادیث خود دارای مراتب متعدد هستند و در نتیجه، اسمهای اعظم لفظی معبر از آنها نیز چند گانه است و در این میان، اسمی که از میان اسمهای اعظم از عالیترین مرحله برخورداراست، «اسم اعظم اعظم» است.
1 این مقاله به اسم اعظم الهی میپردازد؛ موضوعی که در آیات قرآنی به صراحت از آن سخن به میان نیامده است، اما در احادیث، شامل روایات منقول از رسول اکرم( و اهل بیت( از یک سو، و متون روایات صادره و دعاها و نیایشهای منقول از آن بزرگواران از سوی دیگر، سخن از اسم اعظم و اکبر فراوان به چشم میخورد، بلکه در جوامع روایی اهل تسنن و شیعه ابوابی به این موضوع اختصاص یافته و در کتابهای حدیثی _ که افزون بر نقل حدیث به شرح آن و فقه الحدیث پرداخته شده است _ دانشمندان بزرگ اسلامی به طرح دیدگاه خود در تعیین اسم اعظم همت گماشتهاند و احادیث و دیدگاهها از فراوانی قابل ملاحظهای برخوردار است.