چکیده:
به دنبال پیدایش مسائل اقتصادی - اجتماعی و زیست محیطی و افت کیفیت زندگی در کلانشهرها به دلیل تراکم بیش از حد جمعیت و فعالیت، و از سوی دیگر به منظور ایجاد توازن در پراکندگی و توزیع جمعیت کشور و با هدف تمرکززدایی از مادرشهرها و شهرهای بزرگ، سیاست و راهبرد ایجاد شهرهای جدید انتخاب شد. امروزه با گذشت بیش از دو دهه از آغاز این سیاست، فرصت مناسبی است تا عملکرد این شهرها مورد ارزیابی قرار گیرد. از این رو مقالۀ حاضر با رویکرد توصیفی و تحلیلی، سعی دارد تا عملکرد جمعیت پذیری شهر جدید مهاجران را مورد ارزیابی قرار دهد. در پژوهش حاضر به منظور گردآوری اطلاعات و دادههای مورد نیاز از مطالعات کتابخانهای و میدانی بهویژه از ابزار پرسشنامه استفاده شده است. دادههای جمعآوری شده به صورت کیفی و کمی مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بررسی مدارک و اسناد موجود حاکی از آن است که جمعیت شهر جدید مهاجران در سال 1385 برابر 11109 نفر بوده که نسبت به جمعیت پیش بینی شده در همان سال، میزان تحققپذیری 8.54 درصد و در پایان سال 1388 میزان تحقق پذیری جعیت پیش بینی شده، 30/12 درصد بوده است. علیرغم تحقق پذیری اندک جمعیت پیش بینی شده، این شهر در مقایسه با دیگر نوشهرهای کشور از شهرهای نسبتا موفق در این زمینه محسوب میشود. ارزیابی پیشنهادات طرحهای فرادست نیز حاکی از آن است که در شهر جدید مهاجران به غیر از ایجاد فضایی برای سکونت کارکنان صنایع نفت و همچنین تأمین فضایی برای زیست صنایع جانبی، دستیابی به اهداف دیگر چندان محقق نشده است. تحلیل دادههای حاصل از پرسشنامهها نیز نشان داد که وجود برخی کمبودها از جمله عدم ارائه خدمات شهری مطلوب و کافی، دسترسی ضعیف به انواع کاربریها و مشکلات حملونقل برونشهری، گرانی هزینه اجاره و خرید مسکن و... مواردی بودن که پاسخگویان از آنها به عنوان مشکلات زندگی در مهاجران یاد کردهاند. البته ناگفته نماند که اقداماتی چون احداث قطار برون شهری اراک - مهاجران، اجرای طرح مسکن مهر و احداث مجتمعهای اداری – تجاری و خدماتی - رفاهی از سوی شرکت عمران شهر جدید مهاجران در دست مطالعه و اجراست که میتواند در افزایش رضایتمندی ساکنین و بهبود روند جمعیتپذیری شهر در آینده موثر باشد.
خلاصه ماشینی:
"لازم به ذکر است که جمعیت شهر جدید مهاجران در پایان سال 1388 برابر 16000 نفر بوده است (شرکت عمران شهرهای جدید، دفتر برنامه ریزی و تلفیق بودجه، 1389) که این تعداد جمعیت نسبت به جمعیت پیش بینی شده برای سال 1385، میزان تحقق پذیری 30/12 درصد را نشان میدهد.
ارزیابی پیشنهادات طرحهای فرادست نیز نشان میدهد که در شهر جدید مهاجران به غیر از ایجاد فضایی برای سکونت کارکنان صنایع نفت و همچنین تأمین فضایی برای زیست صنایع جنبی، اهداف دیگر محقق نشده و این شهر جدید از نظر جذب جمعیت و تمرکز کاربریهای خدماتی در حد شهر و منطقه موفق نبوده و در مجموع به دلیل ضعف و نقصان خدمات، در جذب جمعیت سرریز اراک و اثرگذاری برسلسله مراتب جمعیتی استان موفق نبوده است.
8 منبع: سرشماری عمومی نفوس و مسکن سالهای 85 و 1375، شرکت عمران شهرهای جدید(1389) و محاسبات نگارندگان یافتههای میدانی به منظور بررسی میدانی و کشف دلایل عدم موفقیت شهر جدید مهاجران در جذب جمعیت پیشبینی شده و جویا شدن نظر ساکنان شهر در این خصوص، 160 نفر از شهروندان این شهر، متناسب با جمعیت محلات نهگانۀ شهر به صورت نمونهگیری تصادفی انتخاب و طی پرسشنامهای نظرات آنان جمعآوری شد.
نمودار 6: مهم ترین اقدامات دولت جهت رفع مشکلات شهر و جذب جمعیت بیشتر از دیدگاه شهروندان شهر جدید مهاجران منبع: مطالعات میدانی پاسخهای پرسش شوندگان نشان میدهد که نوشهر مهاجران برخلاف اکثر شهرهای جدید کشور، از نبود مراکز شغلی چندان در رنج نیست، شکی نیست وجود پتروشیمی، پالایشگاه نفت و نیروگاه برق به عنوان مراکز صنعتی بزرگ مولد شغل، در این زمینه موثر است."