چکیده:
بشر در تاریخ دیرپای خود از اندیشه های دینی متنوعی بهره منـد بـوده اسـت . پرسـتش مادر- خدایان ، یکی از انواع آنهاست . تندیسه های فراوان به دست آمده از حفـاریهـای انجام شده در مناطق گوناگون ، موید وجود سنت پرسـتش مـادر- خـدایان و ایزدبـانوان ، کهن ترین سنت مذهبی، در جهان قدیم است . ایـن سـنت بـه مثابـه یکـی از باورهـای پراهمیت ایران باستان نیز درخور بررسی است . مقاله پیش رو به بررسی برجسـته تـرین ایزدبانوان ایران باستان ، مانند اناهیتا، اشی، دئنا، ارشتات ، پارندی و چیستا، میپردازد که روزگاری به شدت مورد احترام بودند و معابد بیشماری به خـود اختصـاص داده بودنـد. همچنین تحلیلی است از جایگاه و کارکردهای لاهوتی و ناسوتی زنان در ایران باستان ، و نقش آن در شکل گیری پرستش این ایزدبانوان .
خلاصه ماشینی:
همچنین تحلیلی است از جایگاه و کارکردهای لاهوتی و ناسوتی زنان در ایران باستان ، و نقش آن در شکل گیری پرستش این ایزدبانوان .
ایران باستان ، زنان ، ایزدبـانوان ، کارکردهـای زنـان ، خـویش کـاریهـای ایزدبانوان مقدمه تندیسه ها و شواهد فراوان دیگر در سراسر اروپا، و پاره ای از نقـاط آسـیا، حـاکی از آن است که پرستش مادر- خدایان ، کهن ترین سنت مذهبی میان اقـوام گونـاگون جهـان است (گویری، ١٣٨٥: ١٧).
مجسمه های سفالین زن مربوط بـه هزاره چهارم پیش از میلاد، یعنی شکوفاترین دوران مادرسالاری ایـران ، در تپـه سـیلک کاشان نیز مؤید همین امر است (اسکندری، ١٣٨٠: ١٣٣).
در شرق ایران نیز در تپه گرگان به پیکره ای گلین از اواخر دوره هزاره سوم و آغاز هزاره دوم پیش از میلاد برمیخوریم که همان الاهه مـادر اسـت کـه زایندگی، برکت و پیروزی در جنگ را بـه پیـروان خـود مـیبخشـد (بهـار، ١٣٨٩: ٤٤٧).
چنان چه از ماکس مولر نقل شده است : هیچ ملت کهنه و نوینی نیست کـه در آن ، مقـام و منزلـت زن بـه ارجمنـدی و منزلت زنان ایران باستان رسیده باشد (مزداپور، ١٣٧١: ١٠).
سنگ نبشته ها، تنـدیس هـا و سـکه هـایی کـه عمومـا مربوط به بعد از دوران اردشیر دوم هخامنشی است در زمره منابع باستان شناسـی اسـت (گیرشمن ، ١٣٤٩: ١٠).
تواناییهای این ایزدبانوان ، همگی توانش هایی است که با درجات فروتر در زنان وجود دارد و نقش هایشان نیز نقـش هـایی اسـت کـه عموما زنان ایفا میکنند.