چکیده:
بارش تغییر پذیرترین پارامتر جوی است که زمان و فصل آن هم دچار تغییر می گردد. شناخت دقیق سازوکار و نحوه تغییرات فصل بارندگی اهمیت بسیار دارد. در این راستا، مطالعه فصل بارندگی در استان همدان که از نظر کشاورزی جایگاه ویژهای در سطح کشور دارد، اجتناب ناپذیر است. این مطالعه سعی در شناخت تغییرات فصل بارندگی در استان همدان را دارد؛ بدین منظور تاریخ وقوع، آغاز وخاتمه بارندگی از داد ههای روزانه بارش در استان همدان استخراج و روند خطی و تغییرات احتمالی آنها، طی دوره سی ساله 1358 تا 1387 تجزیه و تحلیل شد. بدین منظور، مشاهدات به سه دهه مجزا تقسیم و مقایسه شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که در دهه اول دوره بارندگی اوایل پاییز آغاز می شد و در بهار پایان می یافت؛ یعنی دوره بارندگی طولانی بوده است. در دهه دوم فصل بارندگی تغییر خاصی نکرده و فقط در برخی مناطق استان طول دوره بارندگی کوتاه تر ودربرخی نواحی بلندتر شده است، اما در دهه سوم دوره بارندگی جابه جایی محسوسی داشته است؛ یعنی آغاز بارندگی از زمستان و خاتمه آن به طرف تابستان بوده است. این بدان معناست که در سالهای اخیر فصل بارندگی با سرعتی نسبتا" کند به طرف تابستان در حرکت است. تغییرات روند طول دوره بارندگی نیز نشان دهنده روند افزایشی است. به عبارتی، در دوره مورد مطالعه فصل بارندگی طولانی تر شده است. به منظور طبقه بندی تغییرات فصل بارندگی بر روی دادههای میانیابی شده و بر اساس "متوسط فاصله اقلیدسی" و به روش ادغام "وارد" تحلیل خوشه ای انجام شد. بر این اساس، استان همدان از نظر تغییرا ت فصل بارندگی به سه منطقه طبقه بندی گردید. منطقه 1 با بیشترین وسعت، کوتاه شدن فصل بارندگی را نشان میدهد، منطقه 2 جابهجایی آغاز فصل بارندگی به طرف زمستان را نشان می دهد و در منطقه 3 فصل بارندگی تغییر محسوسی نداشته است.
خلاصه ماشینی:
"عسگری و رحیم زاده (1385،67) تغییرات ویژگی بارندگی 34 ایستگاه همدید - Tomozeiu - Tarawneh and Kadoglu 0- Domonkos 1- Bodri 2- Tosic 3- Qian and Lin 4- Livada 5- Odekunle 6- Karagianndis 7- Ashaboko کشور را مطالعه و بررسی قرار کردند.
جدول (2) پاره ای از مشخصات آماری بارندگی را در دوره مورد مطالعه نشان می دهد: جدول 2 ) پاره ای از مشخصات آماری ایستگاههای مورد مطالعه همدان نوژه درگزین فیروزان کیتو اکنلو گنبد ملایر طول دوره بارندگی( روز) 222 221 217 200 223 228 222 214 تاریخ وقوع آغاز بارندگی(شماره روز براساس تقویم زراعی) 23 25 28 35 26 21 25 29 تاریخ وقوع پایان بارندگی( شماره روز براساس تقویم زراعی) 245 246 245 235 249 249 247 243 انحراف معیار تاریخ وقوع آغاز بارندگی ( شماره روز) 8 7 6 3 6 5 6 8 انحراف معیار تاریخ وقوع پایان بارندگی( شماره روز) 5 7 9 2 3 5 6 6 انحراف معیار طول دوره بارندگی( روز) 9 11 10 4 8 8 11 8 واریانس تاریخ وقوع آغاز بارندگی( شماره روز) 63 48 39 11 39 21 36 60 واریانس تاریخ وقوع پایان بارندگی( شماره روز) 21 47 73 3 12 26 31 34 واریانس طول دوره بارندگی( روز) 74 114 99 14 72 61 118 70 ضریب تغییرات تاریخ وقوع آغاز بارندگی( شماره روز) 33 27 22 5/9 24 22 24 27 ضریب تغییرات تاریخ وقوع پایان بارندگی( شماره روز) 8/1 8/2 5/3 7/0 4/1 2 3/2 4/2 ضریب تغییرات طول دوره بارندگی( روز) 4 5 6/4 2 4 5/3 5 4 // // شکل 2) مشخصات عمومی بارندگی (1387-1358) یافته های پژوهش الف-روند عمومی مشخصات بارندگی:به منظور بررسی روند و مطالعه تغییرات فصل بارندگی در استان همدان تاریخ آغاز، تاریخ خاتمه و طول دوره بارندگی ایستگاههای مورد مطالعه برای سه دهه وروند آن به صورت نقشه برای هر سه دهه و میانگین پیراسته ( میانگین مقادیر بین چارک اول و سوم) 30 ساله تهیه شده است (شکل7-3).
// شکل 6) میزان روند در تاریخ وقوع آغاز و پایان بارندگی در دهه سوم (1387-1378) 2-تغییرات طول دوره بارندگی: به منظور بررسی تغییرات طول دوره بارندگی در منطقه مورد مطالعه در سه دهه ومیانگین پیراسته (چارک اول وسوم) دوره سی ساله روند آنها مشخص وبه صورت نقشه درآمده بر اساس این نقشهها طول دوره بارندگی در دهه اول روند افزایشی داشته است."