چکیده:
ادبیّات سیاسی داستانی، یکی از شاخههای داستاننویسی معاصر است که میتوان آن را از جهتهای مختلف نقد کرد. در این مقاله هدف آن است تا به بررسی مسائل سیاسی پنج داستان از نویسندگان زن بعد از انقلاب اسلامی پرداخته شود. مسائل سیاسی مطرح در داستـانها، نقـش شخصیّتهای زن و مرد در مسائل سیاسی، نگاههای مختلف نسبت به مشارکت زنان در فعّالیّتهای سیاسی و نوع، نحوه و میزان مشارکت زنان در این نوع فعّالیّتها، از جمله مسائل مطرح در این پژوهش هستند. در این رمانها شخصیّتهای زن، معمولا شخصیّت اصلی داستانها هستند؛ هرچند در سطوح پایین در مسائل سیاسی مشارکت میکنند. همچنین شخصیّتهای زن، آرمانی تصویر میشوند و نویسندگان میکوشند تا نشان دهند که زنان همپای مردان در اکثر وقایع سیاسی کشور در دوران معاصر نقش مهمّی را ایفا کردهاند؛ عواملی را که مانع حضور زنان در عرصه سیاست میشود، نشان دادهاند و بر آگاهی زنان برای مشارکت در مسائل سیاسی اهمّیّت خاصّی قائل شدهاند.
خلاصه ماشینی:
» (گرت، 1379: 168) در انقلاب اسلامی و بعد از آن نیز زنان نقش مهمّی در فعّالیّتهای سیاسی داشتهاند؛ هم خود آثاری در این زمینه به وجود آوردهاند و هم اینکه شخصیّتهای زن در آثار آنها نقش فعّالی یافته است؛ به همین منظور در این مقاله کوشیده شده است تا پنج اثر داستانی از زنان نقد شود؛ آثاری که قابلیّت نشان دادن دیدگاه زنان را در مورد مسائل سیاسی دارند و میتواند نگاه زنان را در این زمینه به خوبی نشان دهند.
نگاه نسبت به مشارکت زنان در فعّالیّتهای سیاسی: آنگونه که در این داستان نشان داده شده است، نویسنده معتقد به این است که زنان میتوانند همچون مردان در فعّالیّتهای سیاسی و اجتماعی مشارکت کنند؛ امّا مرد و زن هر کدام فعّالیّت مخصوص به خود را دارد.
شخصیّتهای زنان این رمان را از نظر نوع مشارکت در فعّالیّتهای سیـاسی میتوان به دو دسته تقسیم کرد: گروهی که مانند گللر هم خود در فعّالیّتهای سیاسی نقش مستقیم دارند، هم تأثیر تصمیمات سیاسی حکومت و احزاب سیاسی بر زندگی آنها نشان داده میشود و گروه دیگر، زنانی هستند که خود مستقیماً درگیر مسائل سیاسی جامعه نمیشوند؛ امّا از آنها به عنوان زن و مادر شخصیّتها و مبارزان سیاسی سخن گفته میشود و تأثیر فعّالیّتهای سیاسی بر زندگیشان به تصویر کشیده میشود.
» (همان: 96) در حقیقت نویسنده سعی کرده است بیش از اینکه این شخصیّت را درگیر فعّالیّت سیاسی کند، از طریق او برخی مسائل سیاسی، مانند روز 16 آذر، نحوة برخورد حکومت با زندانیان سیاسی، حادثة 15 خرداد و انقلاب را برای خواننده ترسیم کند.