چکیده:
شهرستان بشرویه در شمال غربی استان خراسان جنوبی قرار دارد که از نظر موقعیت طبیعی، شمال و جنوب آن را به ترتیب کویر نمک و کویر لوت، شرق آن تپه های شنی و تل های ریگ روان و غرب آن را کوهستان های شتری در بر گرفته است. برای اولین بار تاریخ نویسان و سفرنامه نویسانی همچون مقدسی و ناصرخسرو در قرون 4 و 5 قمری به این حوزه اشاراتی نموده اند. طی بررسی باستان شناسی صورت گرفته در سال 1391 ش. در مجموع 165 اثر تاریخی در این شهرستان شناسایی و معرفی شده، که دارای تنوع زیادی میباشند. این آثار شامل قلاع باستانی، خانه های قدیمی، برجهای دیدبانی، آب انبارها و حوض انبارها، مساجد، پلها، کاروانسراها، آسیابها و محوطه های باستانی میباشند. در این بین محوطه باستانی کرند با قدمتی مربوط به دوران اشکانی، کهن ترین اثر تاریخی محسوب میگردد. همچنین قلعه دختر رقه و پل ترناو، که قسمتی از این آثار متعلق به دوران ساسانیان است، از جمله آثار زیبا و شاخص این شهرستان به شمار میروند. آثار باستانی بشرویه اکثرا در قرون میانی و متاخر دوران اسلامی بنا گردیدهاند. طبق متون تاریخی و شواهد باستانشناسی، بشرویه در مسیر کاروانرو یزد به مشهد مقدس بوده و این مسیر سالانه تعداد زیادی از زوار حرم امام رضا (ع) را به خود میدیده است. از اینرو، دو کاروانسرای زیبا و بزرگ به همراه حجم وسیعی از حوضانبارها و آب انبارها، که در راستای نیاز بومیان و زوار ساخته شدهاند، در این شهرستان دیده میشود. در این پژوهش از روش های میدانی و کتابخانه ای با نمونه برداری غیراحتمالی استفاده شده است.
خلاصه ماشینی:
گزارشی از بررسی باستان شناسی و نویافته های آثار تاریخی شهرستان بشرویه تاریخ دریافت: 1392/8/28 تاریخ پذیرش: 1392/10/10 بهرام عنانی مصطفی شریفی چکیده شهرستان بشرویه در شمال غربی استان خراسان جنوبی قرار دارد که از نظر موقعیت طبیعی، شمال و جنوب آن را به ترتیب کویر نمک و کویر لوت، شرق آن تپههای شنی و تلهای ریگ روان و غرب آن را کوهستانهای شتری در بر گرفته است.
اندک اطلاعات ما در خصوص تاریخ این منطقه مربوط میشود به اشارت سفرنامه نویسانی که از بشرویه عبور کرده اند و تعدادی آثار تاریخی که در دهه گذشته ثبت شدهاند.
5- تعداد، انواع و پراکندگی آثار باستانی بشرویه در پایان بررسی باستان شناسی بشرویه، 165 اثر تاریخی از این شهرستان شناسایی و معرفی شده است که دارای تنوع زیادی میباشند.
معابر بشرویه در مسیر قناتهایی که از سمت کوههای رقه در جریان است، شکل گرفته و مهمترین معبر قدیمی بافت، کوچه حسینیه رباطی و راسته بازار اصلی بشرویه بوده است که پس از عبور از میدان اصلی شهر، در جهت غرب ادامه یافته و از شهر خارج میشده است.
در این مسیر، بشرویه اولین محلی است که در آن برجهایی مشاهده میشود که به منظور پناهگاه ساخته شده است، البته بعدها در نواحی مرکزی ترکماننشین، بیشتر به آنها برخوردم.
در پاسخ به این پرسش که پراکندگی آثار و محوطه های باستانی، در منطقه اجرای طرح به چه صورت است، میتوان اظهار داشت مناطقی که از منابع آبی کافی برخوردارند سابقه تاریخی کهنتری دارند و آثار بیشتری در آن قسمتها مشاهده شده است.