چکیده:
رواج عرفان ابن عربی در سرزمینهای شرقی جهان اسلام، با ممالک عربی و غربی قابل مقایسه نیست. مخصوصا جوهر فکر او که اندیشة وحدت وجود و مبحث انسان کامل است را فقط اندیشهوران شرق مخصوصا ایرانیان شیعی بهدرستی توضیح دادهاند. فیض کاشانی، متکلم و محدث شیعی، از بزرگانی است که با وجود نقدهای معدودی که بر محیالدین دارد، با پذیرش اصول عرفان وی، تبیین معارف شیعی را بر اساس آموزههای وی وجهه همت خود قرار داده است، نگرشهای توحیدی و ولایی فیض که بهشدت تحت تأثیر آموزههای نظری عرفان است و در تألیفات کلامی و حکمی او مانند اصول المعارف و کلمات مکنونه تبلور یافته، از مواردی است که در حد امکان، در این نوشتار بدانها پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
فیض کاشانی ، متکلم و محدث شیعی ، از بزرگانی است که با وجود نقدهای معدودی که بر محی الدین دارد، با پذیرش اصول عرفان وی ، تبیین معارف شیعی را بر اساس آموزه های وی وجهه همت خود قرار داده است ، نگرش های توحیدی و ولایی فیض که به شدت تحت تأثیر آموزه های نظری عرفان است و در تألیفات کلامی و حکمی او مانند اصول المعارف و کلمات مکنونه تبلور یافته ، از مواردی است که در حد امکان ، در این نوشتار بدان ها پرداخته شده است .
از فیض به جز آن چه در زمینة تفسیر و حدیث به رشتة تحریر درآورده آثاری همچون عین الیقین و اصول المعارف در موضوعات حکمی و کلامی به جای مانده است ، وی در برخی آثارش مانند کلمات مکنونه ، مطابق ذوق اهل عرفان سخن گفته است ، صاحب روضات الجنات ، قول به وحدت وجود و عدم خلود کفار در آتش را به وی نسبت می دهد (خوانساری ، ١٣٩٠: ٦/ ٨١) و شیخ احمد احسایی به واسطه موافقت او با برخی آرای ابن عربی به وی لقب مسئ کاشانی داده است (تنکابنی ، ١٣٠٤ ق: ٣٢٣).
پس از این تاریخ در طول هشت سال دیگر تا پایان عمر، فیض به تألیف آثار دیگری نیز پرداخته که همگی کاملا بر اساس مبانی عرفان و حکمت متعالیه استوارند و در آن ها بر وحدت شخصیه وجود مطابق مذاق عرفا تأکید فراوان شده است .