چکیده:
چکیده مقولۀ «آزادی» از مهمترین نیازهای بشری و از خواستههای اصلی مردم در نهضت انقلاب اسلامی ایران بوده است که در شعار «استقلال، آزادی و جمهوری اسلامی» نمود پیدا کرد. در میان گروههای مبارز انقلابی، بیتردید گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) نقش کلیدی در هدایت و پیروزی انقلاب و به تبع آن، مدیریت سیاسی، اجتماعی و فرهنگی جامعه در جمهوری اسلامی ایران داشته است. در این نوشتار، نگارندگان در پاسخ به این پرسش: «آزادی در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی چگونه تعریف میشود؟»، به تدقیق مقولۀ آزادی در دیدگاههای امام خمینی(ره)، آیتالله مطهری، آیتالله بهشتی و آیتالله خامنهای پرداختهاند. در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی، آزادی در معنای ایجابی، موهبت الهی و بنیان قرآنی داشته و وسیله و ضرورتی حیاتی در راستای کمال جامعه بوده است. از این رو، آزادیهای سیاسی و اجتماعی لازمۀ بقای نظام اجتماعی بهشمار میآید. با این حال، آزادی در معنای سلبی، حدود و ثغور خود را با تفکر سکولاریستی مشخص کرده است.
خلاصه ماشینی:
در این نوشتار، نگارندگان در پاسخ به این پرسش : «آزادی در گفتمان فقاهتی انقلاب اسلامی چگونه تعریف می شود؟»، به تدقیق مقولة آزادی در دیدگاه های امام خمینی (ره )، آیت الله مطهری ، آیت الله بهشتی و آیت الله خامنه ای پرداخته اند.
به اعتقاد امام ، «مبارزه برای آزادی و سعادت احتیـاج بـه دیـن » دارد (همو، ١٣٨٦: ٣٣) و اسلام دین افراد مجاهدی است کـه «آزادی و اسـتقلال » مـی خواهنـد (همان :٩-١٠).
افزون بر این ، آیت الله مطهری بـا نقد فلسفة اروپایی از آن رو که لازمة احترام به حیثیت ذاتی انسان را احترام به خواسـته هـا، تمایلات ، پسندها و انتخاب هـا مـی دانـد ـمـثلا هـر عقیـده ای حتـی اگـر موهـون تـرین و سخیف ترین عقیده باشد محترم است ـ بر ایـن نکتـه اذعـان دارد کـه «آزادی را عـلاوه بـر آزادی دیگران ، مصالح خود فرد و همچنین مصالح اجتماعی می توانـد محـدود کنـد، زیـرا لازمة حق طبیعی و حیثیت ذاتی انسان لزوم احترام است ، اما لازمة لزوم احتـرام کـاری بـه کار او نداشتن نیست ، بلکه لازمة آن این است که هر عملی که استعدادهای طبیعی را رشـد بدهد جایز بشماریم ».
بـا ایـن حـال ، بـه زعـم بهشـتی «در اسـلام آزادی هـای فـردی محدودیت های اجتماعی نیز دارد، انسان آزاد است ، اما در چهارچوب حـدود الله و قـوانین الهی » (همان :١٠٣-١٠٥).