چکیده:
وحی را یکی از ارکان مهم و امور مشترک در میان ادیان راستین، بهویژه ادیان ابراهیمی میتوانبهحساب آورد. در عین حال، شاهد اختلافات بسیار عمیقی در میان اندیشمندان این ادیان در رابطهبا تعریف و تلقّی آنها از وحی میباشیم. حتی در خود هریک از این ادیان، طیفهای مختلف،دیدگاههای گوناگونی در اینباره دارند. این مقاله به روش تحلیلی ـ توصیفی پس از آنکه معنایلغوی وحی را بیان نموده، به تبیین و تعریف و بررسی نظریات مطرحشده از وحی در اسلام ویهودیت و مسیحیت پرداخته است. در اسلام، دیدگاه متکلمان و فیلسوفان مسلمان را بیاننمودهایم. در مسیحیت نیز دیدگاههای زبانی، غیرزبانی و دیدگاه وحی غیرزبانی درونی و تجربی رامورد توجه قرار دادهایم.
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو، وحی حتیچیزی فراتر از تجربههای دینی و مکاشفات عرفانیمیشود، و منحصرا در دسترس انسانهای نادر و والاییاز زمره انبیا علیهمالسلام برای هدایت تشریعی انسانها میباشد وازآنجاکه در میان معرفتهای عادی بشری مشابهی ندارد،شناخت و درک حقیقت و کنه آن برای ما انسانهای عادیممکن نیست، و نمیتوان یک تعریف جامع و کاملی کهبیانگر تمام حقیقت وحی باشد ارائه نمود، بلکه تنهامیتوان با دلایل نقلی و براهین قطعی عقلی، اصل وجودو تفاوت و برتری آن را نسبت به معارف دیگر بشریاثبات نمود، و همچنین از راه آثار و نتایج آن، تا حدودیشناخت و تعریفی اجمالی از آن به دست آورد.
خود عقل فعال نیز کهدر ادبیات دینی با عنوان فرشته وحی و ملک قدسیشناخته میشود، در هریک از این عالمهای یادشدهبهگونهای متناسب با همان مرتبه درک میشود؛ یعنی درعالم عقل بهصورت فرشتهای مقرب و علوی و عقلی، ودر عالم مثال و خیال پیامبر بهصورت فلکی پاک و لوحیمحفوظ از دسترس اهریمنان، و در عالم طبیعت و ملک باتنزلی که دارد بهصورت پادشاهی از سلاطین بزرگ متمثلمیگردد و پیامبر با دیدگان ظاهری خود او را مشاهدهمیکند (صدرالمتألهین، 1346، ص 344؛ همو، 1366، ج7، ص 112؛ مصلح، 1366، ص 491).
از برخی موارد کاربرد وحی در عهد عتیقمیتوان استفاده نمود که حقیقت وحی، سخن گفتنخداوند متعال با انبیا علیهمالسلام و بهصورت زبانی بوده است،بهویژه اینکه در مواردی عبارت «خدا گفت»، «خدا متکلمشد»، «کلام خدا نازل شد» آمده است (خروج 3:4و5؛ اعداد11:17؛ اشعیا 40:1و5؛ سموئیل 9:15؛ مزامیر 50:21).
دیدگاه زبانی (وحی عبارت است ازمجموعه حقایق و معارف اصیل و احکام الهیای کهبهصورت گزارهها و قضایا، از طریق مسیح و سایرپیامبران، برای انتقال اراده اصیل و معتبر الهی در قالبالفاظ به سوی انسانها فرستاده شده، و در کتب مقدس وسنن اولیای دین تدوین یافته است)."