چکیده:
با توجه به شرایط جغرافیایی حاکم در حاشیه تالاب انزلی و وجود اراضی مرتعی قابل تعلیف که در فصول گرم سال با عقب نشینی تالاب مساحت آن افزایش پیدا می کند اغلب دام های روستاهای واقع در حاشیه تالاب که با کوهستان ارتباط ندارند حدود 5 تا 6 ماه از سال را در فصل بهار و تابستان یعنی از زمان کاشت برنج تا برداشت آن به طول می انجامد تعلیف می شوند. تعلیف دام ها در چراگاه های طبیعی نقش مهمی در سازمان دهی به فعالیت های زراعی و دامی ایفا می کند با پس روی آب تالاب در بهار و تابستان پوشش گیاهی انبوه و غنی آن تا اواسط پاییز مورد استفاده قرار می گیرد. روستاییان دامدار دام های خود را تحویل قرق بان می نمایند. و در طول مدت رها سازی، دام ها در این قرق ها کاملا چاق و فربه شده و به خوبی از علف های طبیعی خوش خوراکی اطراف تالاب بهره مند می شوند. جلوگیری از تبدیل مراتع طبیعی فوق به مزارع شالیکار و احیاء و فعال سازی قرق و قرق بانی در حفظ محیط زیست، مراتع و تداوم فعالیت دامداری به عنوان فعالیت جنبی و مکمل در کنار زراعت نقش مهم و موثری را بازی خواهد کرد.
خلاصه ماشینی:
قرق و قرقبانی پدیده جغرافیایی انطباق انسان با محیط در حاشیه تالاب انزلی چکیده: با توجه به شرایط جغرافیایی حاکم در حاشیه تالاب انزلی و وجود اراضی مرتعی قابل تعلیف که در فصول گرم سال با عقبنشینی تالاب مساحت آن افزایش پیدا میکند اغلب دامهای روستاهای واقع در حاشیه تالاب که با کوهستان ارتباط ندارند حدود 5 تا 6 ماه از سال را در فصل بهار و تابستان یعنی از زمان کاشت برنج تا برداشت آن بهطول میانجامد تعلیف میشوند.
در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی و مهاجرت از روستاها به شهرها و تصرف زمینهای منابع طبیعی بهویژه در حاشیه تالاب انزلی و تبدیل این اراضی به مزارع کشاورزی موجب گردیده است که دامداری سنتی بهطور چشمگیری کاهش یابد تا جاییکه در سالهای قبل و حتی بعد از اجرای اصلاحات ارضی اغلب روستاییان حداقل چند رأس دام (گاو نر برای شخمزدن، اسب برای باربری و مسافر و گاو شیری برای استفاده از شیر و سایر فرآوردههای آن ) در روستا نگهداری میکردند و پس از سپری شدن زمان کاشت، داشت و برداشت برنج دامها در مزارع خود روستاییان رها شده تا از ته مانده برنج که بدان پس جو اطلاق میشود استفاده نمایند، با توجه به تصرف اراضی منابع ملی ( قرق ) توسط اهالی نه تنها دامداری به طور چشمگیری از رونق افتاده است بلکه کشاورزان نیز به جهت مناسب نبودن اراضی مذکور برای کشت و زرع از وضعیت مناسبی برخودار نگردیدند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) عکس 3- ورودی محل محدوده قرق از سمت روستای جیرسرباقرخاله -1385 عکس 4- حضور نگارنده و دفتردار قرق جیرسرباقرخاله در محدوده مورد مطالعه جهت مطالعات میدانی – 1385 قرق و قرقبان در راستای تحویل گرفتن دامها یک سلسله قوانین و مقرراتی داشته که در نوع خود جالب توجه بوده است.