چکیده:
دستیابی به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی از مهم ترین اولویت های بخش کشاورزی و سیاست های کلان کشور بوده و در اسناد بالادستی نظام و برنامه های توسعه بر آن تاکید شده است. تحقیقات همواره راهبردی مناسب برای افزایش تولید و عرضه محصولات کشاورزی و در نتیجه، رفع شکاف عرضه و تقاضا بوده است. در این مطالعه، با استفاده از الگوی بهینه یابی برنامه ریزی ریاضی، مخارج بهینه تحقیقاتی به منظور رفع شکاف عرضه و تقاضای بخش کشاورزی، برای سال های 1346 تا 1386، بررسی شده است. نتایج نشان داد که به طور متوسط در این دوره، افزایش9/32 درصدی مخارج تحقیقاتی افزایش3/8 درصدی عرضه را در پی داشته و نسبت عدم تعادل عرضه و تقاضا را از 14/1 در حالت موجود به 08/1 در حالت بهینه کاهش داده است؛ یعنی، به طور متوسط حدود 6 درصد از 14 درصد شکاف موجود در عرضه و تقاضا، با استفاده از تحقیقات بهینه، رفع می شود. بنابراین، پیشنهاد می شود با توجه به اثربخشی تحقیقات بر بهره وری بخش کشاورزی و روابط حاکم بر عرضه و تقاضا، سطح بهینه بودجه تحقیقاتی، به منظور دستیابی به سطح بهینه شکاف عرضه و تقاضا، با حداکثر بازده در قانون بودجه سنواتی کشور تعیین شود.
خلاصه ماشینی:
بررسی نقش تحقیقات در رفع شکاف عرضه و تقاضای بخش کشاورزی سید صفدر حسینی ١، حبیب شهبازی ٢ تاریخ دریافت : ١٣٩١/٦/٢٠تاریخ پذیرش :١٣٩١/١٢/٢٣ چکیده دسـتیابی بـه خودکفـایی در تولیـد محصـولات کشـاورزی از مهـم تـرین اولویـت هـای بخـش کشاورزی و سیاست های کلان کشور بوده و در اسناد بالادستی نظام و برنامه های توسعه بر آن تأکیـد شده است .
گفتنــی اســت مطالعــات بســیار کمــی بــه بررســی شــکاف عرضــه و تقاضــا دربخــش کشـاورزی و راهکارهـای رفـع آن پرداختـه انـد،امـا مطالعـاتی بـه بررسـی عرضـه و تقاضـا در بخش کشاورزی پرداختـه انـد کـه از جملـه مـیتـوان بـه شـهبازی (١٣٩١) در ایـران ؛ گریلیچـز (١٩٦٠ ,Griliches)، واف (١٩٦٤ ,Wugh)، یـــه (١٩٧٦ ,Yeh) و لافـــرانس و برتـــت (٢٠٠٣,LFrncend Burt) برای ایالات متحده ؛ماچادوا (٢٠٠٣ ,Muchpondw) بـرای تانزانیــا؛چیبــر (١٩٨٩,Chhibber) بــرای هنــد؛رکــا (١٩٨٠,Rec) بــرای آرژانتــین ؛رینــر (١٩٧٠,Ryner) برای بریتانیا و پندی و همکاران (١٩٨٢,.
بسته بـه اینکه آیا هدف سیاست گذاران و برنامه ریزان کاهش شکاف عرضه و تقاضا است یا خیر-یعنی اینکه آیا سیاست گذار به دنبال آن است کـه افـزون بـر کـاهش هزینـه تولیـد، افـزایش تولیـد و افزایش رفاه ناشی از تحقیقات ، ایـن شـکاف عرضـه و تقاضـا را کـم کنـد یـا خیـر-دو حالـت به وجودمیآید.
امـا اگـر هدف کاهش شکاف عرضه و تقاضا باشد، تابع هدف رابطۀ ٣به صورت زیر تغییرمیکند: DP=T∑ τ1(Pt'−P~t')2+T∑ τ2(φt2) (6) t=1 t=1 که در آن ، DT مقدار انحراف لگـاریتم قیمـت مطلـوب در مخـارج بهینـه تحقیقـات (t'P~) از لگاریتم قیمت واقعی در اثر مخارج بهینۀتحقیقات (P't)، φt٢لگاریتم نسـبت تقاضـا و عرضـه و τ١و τ٢ضریب اهمیت این اهداف از دیدگاه سیاست گذاران است .