چکیده:
نوشته پیش رو، گزارش گونه ای است از برخی منقولات کتاب المحیط فی الامامه از بعضی منابع کهن امامی که در گذر زمان از دست رفته اند . نویسنده کتاب از زیدیان ایران در قرن پنجم بوده وکتاب خود را به هدف پاسخ به امامیه نگاشته است . از جمله منقولات وی حدیثی است از کتاب نوادر الحکمه محمد بن احمد بن یحیی اشعری که از قضا شیخ طوسی(ره) دقیقا همان مضمون را در عده الاصول از امام صادق روایت کرده است، ولی در قالب حدیثی به شکل مرسل و بدون سند و نیز بدون ذکر منبعی خاص، و درست به همین خاطر از آن روزگار تا کنون کتاب عده الاصول تنها منبع این روایت به شمار می آمده است .
نویسنده زیدی یاد شده از برخی کتاب های دیگر امامی که آن ها نیز به دست ما نرسیده اند، مانند الآراء و الدیانات حسن بن موسی نوبختی و الایضاح شیخ مفید(ره) نیز مطالبی نقل کرده است .
M.A in Hadith Sciences and Student of Qom Seminary The present paper is a report of some quotations from Al-Muhit fi al-Imamah found in some Shia hadith sources that have been lost over time. The author of the book is an Iranian fifth-century Zaydi. He has written it in response to the Twelver Shia. Among his quotations، there is a hadith from Nawadir al- Hikmah written by Muhammad bin Ahmad bin YahyaAsh`ari Ironically، Sheikh Tusi has narrated from Imam Sadiq exactly the same content as in `Uddat ‘Usul. The hadith is mursal، without sanad (chain of authorities) and without a specific source، that is why، from that time until now Uddat ‘Usul is the only source of this hadith. The above mentioned Zaydi author has quoted several other Imami books that have not reached us، like al-Ara’ wa al-Diyanat written by Shaykh Hassan bin Musa Nobakhti and al-Izah by ShaykhMufid.
خلاصه ماشینی:
"/> که اطلاعات ارزندهای دربارۀ نویسندۀ المحیط، نسخههای کتاب او و تحولات فکری عصر وی ارائه میکرد و منقولات بسیار مفیدی را از نسخۀ خطی این کتاب دربارۀ تاریخ فرق شیعه پیش دید مینهاد ولی منقولات از منابع امامیه و بهویژه هشت حدیثی را که ذکرش رفت، نقل نکرده بود، هرچند مقالۀ یادشده از تفصیلیترین آثار دربارۀ کتاب المحیط است.
در جزء اول المحیط، (صفحه 134) روایت زیر از وی گزارش شده است: روی یحیی بن الحسن العقیقی فی کتاب النسب بإسناده عن أنس بن مالک قال: خطبنا رسولالله ( و عیناه تذفران (کذا) در نسخه «تذفران» است، ولی روشن است که تذرفان صحیح است؛ ذرفت العین دمعها : صبته (المعجم الوسیط، ص 311).
"/> روایت دیگر از جزء دوم این کتاب (صفحه 30) روایتی به این شکل گزارش شده است: و روی السید أبوالحسین یحیی بن الحسین در نسخه چنین است، ولی صحیح یحیی بن الحسن است، همچنان که در رجالالنجاشی، ص441 اینگونه آمده است.
البته وی همچنان که خود نیز اشاره میکند، در اوایل مجلد اول المحیط نیز دربارۀ اختلاف شیعه پس از شهادت امام عسکری ( بحث کرده بود و استاد رحمتی نیز در مقالۀ سابقالذکر خود آن بخش را از مجلد اول به تفصیل گزارش کردهاند، ولی با مقایسۀ مطالب وی در آنجا با آنچه در این مجلد دوم آورده است، روشن می شود که گزارش وی در اینجا هر چند اشتراکاتی با بخش پیشین دارد، ولی دارای فواید و دادههایی تاریخی است که در آن بخش دیده نمیشود.