چکیده:
غائب مفقودالاثر یک اصطلاح حقوقی است که در قانون مدنی و قانون امور حسبی مورد استفاده قانون گذار قرار گرفته است. در این بین مسئله طلاق زوجه چنین فردی در حالات تامین یا عدم تامین نفقه مورد بررسی اجتهادی از سوی فقها می باشد. با توجه به مستندات روایی موجود و قبل از ورود به بحث تعارض در بین آنها و امکان جمع عرفی، از طریق مرجحات، می توان جواز طلاق را حتی به موارد تامین نفقه تعمیم داد. در غیر این صورت، عدم دسترسی به نشان و اثری از این زوج و همراهی غیبت وی با عدم ایفای وظایف زناشویی و مشکلات و تبعات ناشی از آن برای زوجه، بررسی موضوع طلاق را برای او با توجه به عنوان «عسر و حرج» ضروری می گرداند. این پژوهش با مطالعه مبانی فقهی و حقوقی و بهره گیری از پویایی اجتهاد در استنباط مسائل مستحدثه و در راستای احقاق هرچه بهتر حقوق زوجه، با توجه به فتاوای برخی فقها، به دنبال روشن کردن این مطلب است که آیا صدور حکم طلاق زوجه چنین فردی پس از ارائه دادخواست و قبل از اتمام دوره چهارسال، ممکن و منطبق با موازین شرعی است؟ تا به این وسیله رای صواب و قول صائب در این جهت مشخص گردد.
The absent missing is a legal term which has been used by the legislator in the Civil Law and the Non-Litigious Matters Act. The subject of the divorce of absent missing person's wife has been discussed by jurists in the condition of the payment of the maintenance or non-payment of it. We could generalize the sanction of it even in the condition of the payment of the maintenance because of the tradition in the case at hand. If we do not believe in this، the inaccessibility to any sign of this husband and his absence as well as the impossibility of acquitting his duties and the subsequent troubles of it could make the subject of her right of divorce indispensable because of "Hardship". This article intends to reveal this matter that if the sentence of divorce in this issue after submitting the plea and before the completion of the four year period is possible and coincides with Islamic law with studying the jurisprudence and the opinions of jurists.
خلاصه ماشینی:
آیا در شرایط عسر و حرج ناشی از غیبت منقطعه زوج، زوجه میتواند درخواست طلاق کند؟ و آیا دادگاه میتواند قبل از مدت تعیین شده و انجام تشریفات، در صورت یأس از حیات زوج، حکم طلاق چنین زوجهای را صادر نماید؟ وضعیت عده چنین زوجهای به لحاظ (طلاق یا وفات) چگونه است؟ شرایط موجود فعلی، به گونهای است که بسیاری از مردان متأهل مفقودالاثر میشوند و این امر منشأ ایجاد مشکلات و گرفتاریهای گوناگون گردیده است و متأسفانه این موضوع، آنگونه که باید مورد بحث و تحلیل واقع نشده است.
6. موثقه سماعه: سماعه گوید: از او در مورد مفقود سؤال نمودم، فرمود: اگر میدانند در کدام سرزمین است، در این صورت تا آخر عمر هم که شده باید منتظر او بماند، تا اینکه خبر مرگ یا طلاق او بیاید و اگر نمیدانند در کدام سرزمین است و هیچ نامه و خبری از او در دست نیست، در این صورت همسرش میتواند نزد امام بیاید و جریان را بگوید، امام برای او یک مدت چهار ساله تعیین میکند که منتظر بماند و در این مدت تفحص و جستجو میکنند، اگر چهار سال بگذرد و هیچ خبری از او به دست نیاید، در این صورت امام به او دستور میدهد که چهار ماه و ده روز عده نگه دارد و سپس میتواند ازدواج کند، حال اگر شوهرش پس از انقضای عده بیاید، نمیتواند به او رجوع کند و اما اگر زمانی بیاید که او هنوز در عده است، در این صورت میتواند به او رجوع کند (حر عاملی، 1409ق، 14/390).
مطابق با این رأی نیز برخی اندیشمندان علم حقوق در فرض این مورد، عنوان عام عسر و حرج را مورد استناد قرار دادهاند و معتقدند که زن به منظور نجات از قیدی که زندگی را برای او دشوار و تحملناپذیر کرده است، طلاق داده میشود و این حکم را نتیجه جمع ماده 1029 و 1130 قانون مدنی دانستهاند (کاتوزیان، 1375ش، 258).