چکیده:
از آنجا که تنوع بازار سرمایه و نهادهای مالی در غرب و شرق دور موجب تشکیل صندوق وقف شده است و تاثیری بر بازار سرمایه داشته است، گسترش چنین نهادها و صندوقهای وقفی در ایران میتواند موجب گسترش بازارهای مالی و رشد سرمایهگذاری در کشور شود. هدف این مقاله، پس از امکانسنجی وقف پول از لحاظ شرعی، پی بردن به امکان نوآوری در ابزار مالی اسلامی از طریق ایجاد و گسترش نهاد وقف پول و سرمایهگذاری از طریق آن در تامین مالی عقود اسلامی و در نهایت اثر آن بر کاهش فقر است. روش پژوهش بر اساس تحلیل نظری و مبتنی بر منابع معتبر داخلی و خارجی و همچنین دریافت پاسخ سوالات طراحیشده در زمینه موضوع تحقیق از دفتر مراجع تقلید میباشد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان میدهد که با توجه به راهکارهای ارائهشده توسط نگارندگان، اگر از وقف پول در ایران به عنوان یک ابزار مالی استفاده شود، وجوه وقفشده میتوانند به عنوان منبعی برای افزایش سرمایهگذاری در قالب انواع عقود اسلامی و قانونی تلقی شوند و صرف سود حاصل از این نوع سرمایهگذاریها در برنامههای فقرزدایی میتواند نقش موثری در کاهش فقر در جامعه داشته باشد.
خلاصه ماشینی:
"ـ فقهای بزرگوار در تعریف وقف فرمودهاند: «حفظ العین وتسبیل المنفعة» با توجه به اینکه امروزه در اثر تحولات اساسی در اقتصاد کشور، پول رایج مملکت دارای جایگاه خاص خود میباشد و چه بسا بسیاری از اشخاص مایلاند بخشی از دارایی خود را برای منظور خیری وقف کنند، خواهشمند است راجع به سؤالات ذیل اعلام نظر فرمایید: آیا وقف وجه نقد که در حساب سپردۀ بانک قرار گیرد و منافع آن در چارچوب بانکداری اسلامی صرف اجرای نظر واقف شود جایز است؟ پاسخ: با توجه به اشکالی که فقها در وقف وجه نقد دارند، احتیاط آن است که در این گونه موارد از وصیت استفاده شود؛ یعنی شخص در حال حیاتش مبلغی را به بانک یا صندوق قرضالحسنه بسپارد و وصیت کند بعد از وفات آن را به همین صورت به جریان اندازند (منوط به اینکه بیش از ثلث اموال نباشد یا اگر بیش از ثلث اموال اوست، اجازۀ ورثه را در حال حیات بگیرد) (همان: 3/313).
حال با توجه به اینکه در اکثر فتاوای فقیهان امامی به ویژه مراجع تقلید این اشتراط وجود دارد که عین مال موقوفه باید باقی بماند، وقف پول صحیح نیست (موسوی خمینی، 1422: 2/445؛ موسوی گلپایگانی، 1409: 2/349؛ مکارم شیرازی، 1427: 2/435)، لذا در ادامه به برخی از راهکارهای ارائهشده برای بهرهبرداری از این منبع مردمی برای تأمین مالی امور مختلف اشاره میشود: 1."