چکیده:
مقدمه: مقاله حاضر، تاثیر سرمایه اجتماعی را بر سلامت روانی حاشیه نشینان شهر اصفهان بررسی می کند. روش: جامعه آماری این پیمایش، از افراد بیش از ۱۶ سال ساکن در منطقه ارزنان و زینبیه تشکیل شد. از بین این افراد، ۳۵۷ نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای سنجش سلامت روان، از پرسش نامه استاندارد ۲۸ سوالی سلامت سازمان جهانی بهداشت و برای ارزیابی سرمایه اجتماعی، از آرای پوتنام و کلمن و پرسش نامه سرمایه اجتماعی شامل مولفه های اعتماد، عضویت در شبکه ها، انسجام، و هنجارهای غیررسمی استفاده شد. یافته ها: میانگین اعتماد اجتماعی، 62/2 و میانگین عضویت در شبکه ها، 63/2 بود که هر دو از حد متوسط کم تر بود. همچنین، میانگین انسجام اجتماعی، 21/3 و هنجارهای اجتماعی، 06/3 بود که هر دو از حد متوسط بیش تر بود. میانگین سلامت روان نیز 06/3 بود. بین اعتماد و سلامت روان (115/0=r) و بین انسجام و سلامت روان (187/0=r) و بین هنجارهای اجتماعی و سلامت روان (289/0=r)، رابطه مثبت و معنی دار وجود داشت، اما بین عضویت در شبکه ها و سن با سلامت روان رابطه وجود نداشت. در کل، سرمایه اجتماعی، 5/13درصد از پراکنش سلامت روان را تبیین می کند. بحث: براساس نتایج: ۱. از بین مولفه های سرمایه اجتماعی، هنجارهای غیررسمی قوی ترین هم بستگی را با سلامت روان داشت؛ ۲. سطح اعتماد حاشیه نشینان پایین است و نسبت به نهادهای رسمی چندان خوش بین نیستند. پیشنهاد می شود مسئولان شهرداری ها، از طریق برگزاری فعالیت های فرهنگی ورزشی، در بهبود این مسئله کوشا باشند.
خلاصه ماشینی:
بـرای سنجش سلامت روان، از پرسش نامة استاندارد ٢٨ سؤالی سلامت سازمان جهـانی بهداشـت و برای ارزیابی سرمایة اجتماعی ، از آرای پوتنام و کلمن و پرسش نامه سـرمایة اجتمـاعی شـامل مؤلفه های اعتماد، عضویت در شبکه ها، انسجام، و هنجارهای غیررسمی استفاده شد.
ازطرفی ، ازآنجایی که بیش تر افراد محله های حاشیه نـشین ، فقیـر و کـم سـواد و مهـاجر هـستند (قجاوند و نوابخش ، ١٣٨٦؛ بنی فاطمه و کوهی ، ١٣٨٦)، احتمالا امکان ایجاد روابط مـستمر و طولانی که به اعتمادسازی منجر شود را ندارنـد (توجـه شـود کـه ایـن منـاطق ، عمومـا دارای نرخ های بالای جرم و بزهکاری نیز هستند)؛ بنابراین ، عموما دارای سرمایة اجتماعی بالا نیستند (زاهدی و دیگران ، ١٣٨٧؛ هارفام و دیگران ، ٢٠٠٤).
ایمان و دیگران (١٣٨٧)، در «بررسـی تطبیقـی سـرمایة اجتمـاعی بـر سـلامت روانـی دانشجویان غیربومی دانشگاه های تهران و شیراز» به این نتیجه رسیدند که متغیرهای سرمایة اجتماعی ، سن ، میزان درآمد خانواده و قومیت دانشجویان ، بر سـلامت روانـی آن هـا تـأثیر معنی دار دارد.
نتایج این تحقیق نشان داد بین دو سازة سرمایة اجتماعی و سلامت روانی مهاجران ، رابطة مثبت و معنی دار قوی وجود دارد.
پوتنام (١٩٩٥) نیز معتقد است روابط فشرده و مستمر با همسایگان و هم محله ای ها، به شکل گیری روحیة جمعـی و 1- linking social capital رفتارهای مدنی کمک می کند و کنترل های غیررسمی بر رفتارهـای منفـی و فرصـت طلبانـه مانند سوءاستفاده از اعتماد دیگران را تقویت می کند.