چکیده:
مبنای این مقاله در مورد تعریف «اماره قانونی »، همـان تعریفـی اسـت کـه از قـانون مـدنی استخراج می گردد. محدوده نقش امارات در حقـوق کیفـری، هـم اثبـات ارکـان مـادی و معنوی جرم را دربرمی گیرد و هم زمینه هـای دیگـر حقـوق کیفـری ماننـد امـور شـکلی و اجرای احکام کیفری را شامل می شود. کاربرد حقوق کیفری و اهداف آن، حاکمیت اصل برائت (فرض بی گنـاهی مـتهم ) و اصل تفسیر مضیق به نفع متهم و... موجب می شوند که امـارات قـانونی در حقـوق کیفـری نقشی متمایز از آنچه در حقوق مدنی دارند، به خود بگیرند. بر این اساس: ١. امــارات قــانونی در حقــوق کیفــری ماننــد ادلــه دیگــر، طریقیــت دارنــد و میــزان کاشف بودن آن از واقعیت مد نظر است . به همین دلیل نیز درباره وجه افتراق اماره قضایی با اماره قانونی ، این مرز کم رنگ می شود. ٢. در تشخیص قابل ردبودن یا غیرقابل ردبودن اماره قانونی در مواردی که قانونگذار تصریحی ندارد، باید راه حلی برگزید که با اصل برائت و تفسـیر بـه نفـع مـتهم سـازگارتر است . این ویژگی باعث شده است اماره اطـلاع از قـانون کـه بـه عنـوان امـارهای قطعـی و غیرقابل رد در عالم حقوق به کار می رود، در عرصه حقوق کیفری مـورد تشـکیک واقـع شود؛ به گونه ای که امروزه هرچند جهل به قانون مانع محکومیت کیفـری نیسـت ؛ ولـی از عوامل مخففه محسوب می گردد.
We deal here with "Legal Presumption" according to its definition in The Civil Law Act 1307 AH. The scope of criminal presumption involves both the crime elements (actus reus and mens rea) and other aspects of criminal law such as criminal procedure and enforcement. Legal presumptions of criminal law play a role different from that of civil law due to the function and aim of criminal law and also principles of innocence and narrow interpretation. Accordingly 1. Legal presumptions in criminal law are considered as indicators of and paths to facts, so boundaries fade in terms of disparity between legal presumptions and judicial ones.2. Whenever there is no assertion by legislator for distinguishing between confutable legal presumptions and unconfutable ones, the more consistent solution with presumption of innocence and interpretation in favor of accused person must be adopted. This has led to the knowledge of law presumption being questioned in the field of criminal law, while the presumption is used as a definite and incontrovertible presumption in the world of law. So that although the ignorance of the law nowadays is not an obstacle to criminal conviction but is considered as one of the mitigating factors.
خلاصه ماشینی:
عدم امکان قیاس هرچند امارات قانونی کلیت دارند و در همه افرادی که مصداق آن حکم قرار می گیرند، جاری می شود و دادرس نمی تواند در دعوایی آن را اعمـال و در دعـوایی مشـابه ، از آن پیروی نکند (شمس ، ١٣٨٤، ص٣٧١)؛ ولی با توجه به اینکه اعتبار آنها امـری خـاص و استثنایی است ، منحصر و محدود به همان مواردی می باشد که قانونگذار معتبر شـناخته است ؛ برخی از حقوقدانان معتقدند حتی با قیاس اولویت نیز نمی تـوان حکـم آن را بـه موارد دیگر سرایت داد (همان ).
در مورد امارات قضایی ، از این لحاظ شکی نیست که لوازم عقلـی و عـادی آن نیـز حجت است ؛ برای مثال ، اگـر پـس از رسـیدگی بـه اتهـامی ، قاضـی در انتسـاب عمـل مجرمانه به متهم اقناع وجدان حاصل ننماید و طبق اصل برائـت ، بـر برائـت وی حکـم کند، این امر مثبت شهادت کذب شاهد یا افتراء شاکی نیست ، در حـالی کـه اگـر طبـق امارات قضایی خلاف اظهارات شاکی و شاهد اثبات شود، مانند اینکه ثابت شـود مـتهم * برخی دلایل را به دلایل مستقیم و غیرمستقیم ، تقسیم کرده اند و اماره را دلیـل غیرمسـتقیم مـی داننـد؛ بدین گونه که چون با اثبات امر موضوعی دیگری که از نظر منطقی میان آن و واقعه مورد نظـر رابطـه سببیت وجود دارد، این واقعه اثبات می گردد، دلیل غیرمستقیم محسـوب مـی شـود (نجیـب حسـنی ، ١٩٨٨، ص٤٨٧ / سالم حلبی ، ٢٠٠٥، ص٢٤٦).