چکیده:
کتابشناسیها زحمات طاقتفرسای بشر را برای ارتقای علم و دانش در گذر تاریخ انعکاس
میدهند. به دلیل اهمیت این دسته از کتابهای مرجع، این نوشتار کوشیده است تا پس از
بیان تعریف کتابشناسی و اشارهای مختصر به ضرورت تدوین آن، سیر تاریخی تدوین
کتابشناسیها در جهان، و به ویژه دنیای اسلام و عالم تشیع، را کانون مطالعه و
بررسی قرار دهد. در ضمن، اشارة کوتاهی نیز به تاریخچة آن در ایران و دورههای مختلف
کتابشناسیهای اسلامی رفته است.
خلاصه ماشینی:
"در فاصلة میان قرنهای هفدهم و هجدهم، مفاهیم و روش کار و انواع کتابشناسی و کتابنامه، به دست کتابشناسان و کتابنامهنگاران، که پیوسته در صدد تنظیم فهرست کتابها بودند، طرحریزی شد و تکامل یافت (ورنرو، همان، 6) و سرانجام در قرن هجدهم بود که این اصطلاح به معنای «توصیف و بیان تاریخچة منظم از کتابها» نیز به کار رفت (خرمشاهی، آینة پژوهش، ش74،32)، هر چند نخستین اشاره به کلمة «بیبلیوگرافی» در کتاب کتابنامة سیاسی[1] تألیف «گابریل نوده»[2] دیده میشود که به سال 1633میلادی در پاریس چاپ شد (ورنرو، همان).
کتابشناسی آثار اندیشمندان مسلمان اعم از اینکه در زمینة معارف اسلامی یا غیر آن اثری را نگاشته باشند، که برخی از کتابشناسیهایی که در گذشته در جهان اسلام تألیف شده از این قبیلاند و برای نمونه میتوان از کتاب الذریعه الی تصانیف الشیعهتألیف «حاج آقا بزرگ طهرانی» نام برد؛ 3.
ب) مرحلة دوم: «آغاز تحولی بنیادین در تدوین کتابشناسیهای شیعی» گرچه در آغاز سدة یازدهم هجری حاجی خلیفة بغدادی با تدوین فهرست عظیمی از کتابهای جهان اسلام به معرفی بیش از 15000عنوان کتاب پرداخت، اثر او کاستیهای بسیاری داشت؛ زیرا اولا، او از کتابهای موجود در کتابخانههای ایران، مصر، ترکستان و دیگر کشورهای شمال افریقا بیخبر بود؛ ثانیا، به دلیل حاکم بودن جریانات مذهبی و تعصبات خشک دینی بر سراسر قلمرو امپراتوری عثمانی، او از کتب و رسالات مربوط به شیعه بیخبر مانده، آثار و تألیفات دانشمندان بزرگ شیعه مانند شیخ طوسی، ابن بابویه، صاحب بن عباد، علامه حلی، علم الهدی «سید مرتضی» و ..."