چکیده:
یکی از نکاتی که از زمانهای بسیار دور تاکنون وجود داشته و انسان همواره علاقهمند به آن بوده داشتن نام نیک است. سعی انسان همواره بر این بوده که نام خود را در تاریخ زنده نگاه دارد تا آیندگان با اعمال و رفتار و خصوصیات وی بیشتر آشنا شوند. در قدیم افرادی بودند که برای رسیدن به این هدف شروع کردند به کمک کردن به دیگران و جان خود را در خطر انداختن و حتی فدا کردن جان خود برای دیگران؛ به همین خاطر از طرف جامعه به اینگونه افراد لقب «پهلوان» داده میشد. در تاریخ ایران زمین نمونههای فراوانی از این افراد وجود دارند که بهعنوان مثال میتوان از رستم، آرش، کارنگ و... نام برد. اینها از پهلوانان دوره اساطیری ایراناند و نمونههایشان در سایر ادوار تاریخی فراوان به چشم میخورد. آیین پهلوانی، پیشینهای ژرف در اساطیر و تاریخ ایران دارد و حضور پررنگ پهلوانان و قهرمانان در شاهنامه خود دلیلی بر این مدعاست. در این نوشتار به این موضوع پرداخته شده است
خلاصه ماشینی:
"و نیز از این دوره است که تاریخ دینی- حماسی ایران رسما با سیستان و حوزۀ دریاچۀ هامون پیوند میخورد و تنها در پایان دوره است که اعتبار پهلوانی و حماسی خود را با مرگ رستم از دست میدهد.
راست است که هیچ شعر، یا اثر ادبی پارتی در شکل اصلی خود از دورۀ اشکانیان باقی نمانده است، اما همۀ شواهد و قراین نشان میدهد که حماسۀ ملی ایران که ریشه در شعر پهلوانی کیانی دارد در دورۀ پارتیان غنا یافته، دستکاریهایی در آن صورت گرفته و سپس انتقال یافته است.
(کاظمینی، همان: ۲۶) آیین پهلوانی در کسوت عیاری: پهلوانان و دلاوران در تاریخ ایران اشکال و نمونههای گوناگونی دارند: پهلوانان جنگاوری که به میدان نبرد میتازند و میان صفوف دو سپاه با سلاح با حریف میجنگند؛ و پهلوانان عیاری که هنگام تسلط بیگانگان امکان نمییابند در پیشاپیش سپاه ملت خویش به میدان جنگ به مقابله دشمن بروند، پس ناگزیر برای تحقق آمال و اهداف جوانمردی خود و بروز دلاوری و فداکاری در راه کسب استقلال کشور و دفاع از مظلومان، مبدل به یک جنگجوی غیرنظامی میشوند و با سیاست و حیلت پنهان و آشکار با خصم به مبارزه برمیخیزند.
دشمنی شدید میان ایران و توران آنچنان که در حماسۀ ملی ترسیم گردیده، اگرچه ریشه در عصر پهلوانی ایران داشت که مدتهای دراز پیش از زردشت بوده است، اما بیشتر گیرایی و حسن تأثیر خود را به وقوع دوبارۀ این دشمنیها و تهاجمات مکرر صحراگردان مشرق در دورههای اخیر مدیون است."