چکیده:
مکانیزم روابط جغرافیا و سیاست شرایطی را به وجود می آورد که مدیریت سیاسی فضاهای جغرافیائی را در درون کشور تسهیل کرده و وزن ژئوپلیتیکی همان فضای جغرافیائی- سیاسی را در سطح منطقه یا جهان تبیین می کند. از این رو عدم درک موقعیت جغرافیایی یک مکان و فضای جغرافیایی و مسائل آن از جمله نقاط ضعف و نقاط قوت، هزینه های سنگینی در بر خواهد داشت و سبب تحمیل ناامنی، فقر اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی، بی عدالتی اجتماعی و ... بر منافع ملی خواهد شد که تاثیرات آن در قدرت ملی کشور و موقعیت کشور در ساختار نظام جهانی که از دید جغرافی دانان سیاسی و ژئوپلیتیسین ها بسیار حائز اهمیت است، آشکار می شود. منطقه آزاد صنعتی- تجاری چابهار با دارا بودن پتانسیل های فوق العاده ای چون ظرفیت های ژئوپلیتیک، اقتصادی، امنیتی، دسترسی، ارتباطات بازرگانی منطقه ای و بین المللی، واجد کارکردهای تولیدکننده قدرت در کشور است و تاکنون بهره برداری لازم از ظرفیت های آن نشده و توسعه نیافته باقی مانده است. عوامل متعددی در این عدم توسعه نقش داشته اند که یا جنبه امنیتی داشته اند یا به آنها جنبه امنیتی داده شده. مسائل امنیتی این بخش از کشور مانع عمده سرمایه گذاری و در نتیجه، توسعه نیافتگی آن است. با توجه به اینکه امنیت و توسعه مفاهیمی به هم پیوسته و لازم و ملزوم یکدیگرند، به طوری که دستیابی به توسعه بدون برقراری امنیت ناممکن بوده و توسعه نیز در برقراری امنیت نقش به سزایی دارد. توسعه آینده این بخش از کشور و در نهایت تاثیر گذاری در توسعه ملی، وابسته به طراحی سیاست های کارآمد برای موانع و مسائل آن و استفاده بهینه از کارکردهای این منطقه است. بنابراین شناسایی موانع توسعه، کمک شایانی به ارائه راهکارها و در نهایت حل این موانع و مسائل می کند. لذا این پژوهش درصدد برآمده تا علل توسعه نیافتگی این منطقه را که بیشتر ناشی از عوامل سیاسی- امنیتی هستند مورد بررسی، شناسایی و تحلیل قرار دهد و در نهایت راهبرد و پیشنهاد های لازم در راستای استفاده هرچه بهتر از فرصت ها و رفع موانع توسعه این منطقه را ارائه دهد.
خلاصه ماشینی:
بااين وجود،مسائلي نظيرتروريسم و شرارت ، موادمخدر وتبهکاريهاي سازمان يافته ، تنش هاي قومي و مذهبي، حضور عوامل خارجي در منطقه ، بنيادگرايي، قاچاق کالا و ارز، قاچاق اسلحه ،عامل ايجادناامني ودرنتيجه توسعه نيافتگي دراين منطقه شده است با توجه به واقع شدن منطقه آزادچابهار در اين بخش از کشور تحت تأثيروقايع و جريانات آن که بيشترجنبه سياسي امنيتي دارند قرار گرفته و با وجود شرايط و زمينه هاي مساعد در منطقه آزادچابهار براي جذب سرمايه هاي داخلي و خارجي اين منطقه مانند ساير بخشهاي استان همچنان عاجز از جذب سرمايه است که اصولا هدف تأسيس اين مناطق همين جذب سرمايه هاي داخلي و خارجي است که نهايتا به توسعه منطقه آزادو همچنين دستيابي به ديگراهداف تأسيس آنها منجرميشود.
تهديد مهم امنيتي ديگر ناشي از قرار گرفتن درآمدهاي هنگفت قاچاق مواد مخدر در اختيار گروههاي تروريستي است که به تشکيل تروريسم مواد مخدرميانجامد و اين مسأله امنيت کشورهاي منطقه و بويژه مناطق مرزي ايران ،پاکستان وافغانستان را با خطر مواجه ساخته است ،به عنوان مثال سود حاصل از فروش مواد مخدر در تقويت گروهاي تروريستي منطقه نقش بسزايي داشته که به قول استفان دوديگنون کارشناس فرانسوي منطقه بلوچستان ،رشد و قدرت گيري گروه «جندالله » در سال هاي اخير همزمان بوده است با رونق دوباره قاچاق مواد مخدر در مناطق مرزي جنوب شرق ايران و اين گروه بخش اعظم منابع مالي خود را از محل قاچاق مواد مخدر تأمين ميکند که يکي از مهمترين عوامل برهم زننده امنيت در اين بخش از کشور بوده است .