چکیده:
مقدمه: سیستم های اطلاعات بهداشتی، سیستم های کامپیوتری اند که برای سهولت مدیریت اطلاعات بهداشتی به منظور بهبود کیفیت مراقبت طراحی شده اند. باید ارزیابی های مداوم برای انجام تحقیقات اپیدمیولوژیکی و مدیریت سیستم های اطلاعات بهداشتی، پرهیز از دوباره کاری و ارتقاء کیفیت مراقبت ها و کاهش هزینه، انجام شود. متاسفانه چارچوبی برای ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی که بر روش های اندازه گیری و شاخص های ارزیابی تاکید داشته باشد، در کشورمان وجود ندارد. هدف از این مطالعه مشخص کردن مراحل، روش های مطالعه، منبع داده ها و شاخص های ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی است.
روش بررسی: روش این پژوهش توصیفی ـ مقطعی است که در سال 1383 انجام شده است. ابتدا مطالعات کتابخانه ای، جستجوی اینترنتی و پست الکترونیکی جهت گردآوری اطلاعات صورت گرفت. سپس شاخص های ارائه شده توسط انگلستان و کانادا بر طبق اهمیت آنها طبقه بندی شد، و بر اساس آن پرسشنامه ای حاوی 20 سوال اصلی که برای هر کدام چندین شاخص ارائه شده بود، به نظرسنجی صاحبنظران گذاشته شد. پرسشنامه به 35 نفر داده شد، که از میان آنان 28 نفر آن را تکمیل نمودند. این افراد اعضاء علمی دانشگاه و متخصصین در زمینه سیستم های اطلاعات بهداشتی بودند. شاخص هایی که بیش از 21 نفر (بیش از 75 درصد) افراد اهمیت آنها را زیاد و بسیار زیاد انتخاب کرده بودند، به عنوان مهمترین شاخص ها در نظر گرفته شدند. از جمله این شاخص ها می توان به اجتناب از حوادث، دسترسی به داده ها، کامل بودن داده ها و دقت داده ها اشاره نمود. پس از جمع آوری پرسشنامهها، نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS تحلیل شدند.
یافته ها: در تعیین مراحل ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی شش مرحله ی تعیین ضرورت، زمان، موضوعات، چگونگی، تحلیل نتایج و گزارش، ارزشیابی پیشنهادات و تصمیم گیری بر اساس آن مشخص گردید. یافته های این پژوهش نشان داد که 13 نوع مطالعه جهت ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی وجود دارد. برای تعیین منبع داده های ارزیابی 26 منبع داده مشخص شد. در نهایت شاخص های ارزیابی سیستم های اطلاعات بهداشتی در سه زمینه ارزیابی پاسخگویی، ارزیابی ارتقاء عملکرد و ارزیابی توسعه دانش ارائه شده اند.
نتیجه گیری: به همان اندازه که در ارزیابی از سیستم های اطلاعات بهداشتی به جنبه های مالی و اقتصادی توجه می شود، بایستی به جنبه های نیروی انسانی و ارزیابی توسعه دانش نیز توجه شود. بیشتر ارزیابی های انجام شده از سیستم های اطلاعات بهداشتی در زمینه ارزیابی پاسخگویی بوده که به صورت کمی و با آزمایشات کنترل شده تصادفی انجام می شوند. در صورتیکه بهترین ارزیابی در صورت استفاده هم زمان از چندین روش ارزیابی با شاخص های مطرح شده می باشد.
Introduction: Health information systems have designed in order to manage health information fluency for improving healthcare quality. It is necessary to conduct continues evaluations to do epidemiologic researches and manage health information systems، enhance quality and decrease costs. Unfortunately there isn’t a framework for that foeus on the measurement methods and indicators in our country.Objective of this research is defining steps، study design methods، data sources and indicators of health information systems evaluation. Methods: This research was cross sectional-description and conducted in 2004. At first studies books in library، and searched on internet to find related information. After that then we categorized developed indicators by Canada and England according their importance. Thereafter we sent a 20 keys questions questionnaire to review for 30 peer reviewers. Although the Questionnaires gived to 35 persons، but it full by 28. These persons were teaching staff in universities and specialists in health information systems. Selected indicators as the most important indictors were which over75% sight selected them high and very high degree. After gathering questionnaire، results analyze by SPSS. Results: There are six steps to evaluate health information system. They include Agree why an evaluation is needed،? Agree when to evaluate? Agree what to evaluate، Agree how to evaluate? analyze and report،?Assess recommendations and decide on actions. there were 13 study designs for health information systems evaluation. finaly indicators provided in three contexts. accountability، performance enhancement and knowledge development. Conclusion: It is necessary to consider human aspects and knowledge development more over economics and financial aspects.conducted evaluation of health information system is based on the accountability that conducted with randomized Controlled trial and qualitative the best evaluation is conducted when use some evaluation methods with considering these indicators.