چکیده:
از جمله مهمترین یادگارهای ارزشمند معماری ایران کاروانسراهاست که پیدایی و موجودیت آن در سرزمین پهناور ایران از گذشته بسیار دور آغاز شده و طی قرون متمادی به دلایل گوناگون اقتصادی، سیاسی، نظامی و مذهبی به تدریج توسعه و تکامل یافته است. براساس شواهد مبتنی بر اسناد تاریخی، ایران در احداث جاده و کاروانسرا و ایجاد سیستم ارتباطات خبر رسانی، پیش قدم بوده است. به عقیده محققین، ایجاد، توسعه و ساخت و ساز کاروانسرا در ایران از مهمترین دستاوردهای معماری ایران به ویژه در دوران اسلامی است. در دوره اسلامی برخی از کاروانسراها توسط افراد خیر احداث و وقف عموم میگردید. یکی از این کاروانسراها، کاروانسرای حاج کمال در شهر رباط کریم میباشد که توسط حاج کمال، خواجه فتحعلی شاه قاجار، در سال 1245 هجری، ساخته و وقف گردیده است. در این مقاله، معماری و تزئینات این بنا مورد بررسی و مطالعه قرار گرفته شده است.
خلاصه ماشینی:
یکی از این کاروانسراها، کاروانسرای حاج کمال در شهر رباط کریم میباشد که توسط حاج کمال، خواجه فتحعلی شاه قاجار، در سال 1245 هجری، ساخته و وقف گردیده است.
>معرفی فضاهای بنا >فضای ورودی >حیاط مرکزی >اتاقها >باراندازها و اصطبل >کتیبه سنگی >اقدامات مرمتی معرفی فضاهای بنا 1- فضای ورودی (شامل؛ جلوخان، درگاه ورودی، هشتی ورودی، راهرو ورودی) 2- حیاط مرکزی 3- ایوان و رواقها 4- اتاقها 5- باراندازها و اصطبل فضای ورودی فضای ورودی در این کاروانسرا در ضلع شمال شرقی بنا قرار گرفته و شامل یک جلو خان و تعدادی طاقنما در اطراف آن میباشد.
حیاط مرکزی حیاط کاروانسرا به شکل چهارگوش و به صورت مستطیل میباشد که در گرداگرد آن دو ایوان و هجده اتاق و چهار ورودی به فضاهای پشت اتاقها در چهار ضلع حیاط وجود دارد.