چکیده:
جستار حاضر می کوشد تا بن مایه های تفسیری ـ کلامی امامت را در قصص قرآن از منظر شیخ مفید بررسی و تبیین نماید. بررسی ها در میراث علمی شیخ مفید نشان می دهد که اعلم بودن، صدور معجزه، عصمت و محدث بودن از مهم ترین بن مایه های کلامی در حوزه شرایط و لوازم امامت در قصص قرآن است و از سوی دیگر پنهانی بودن ولادت امام عصر (عج)، تصدی مقام امامت در کودکی، غیر عادی نبودن غیبت، طول عمر امام عصر(عج)، عدم تعارض حدیث «من مات و هو لا یعرف إمام زمانه مات میته جاهلیه» با غیبت امام، استمرار نیاز به امام در حال غیبت نیز از مهم ترین بن مایه های کلامی در حوزه مسائل تخصصی مهدویت در قصص قرآن از نگاه شیخ مفید است. بررسی شبهه انحصار معجزه به انبیا نیز از دیگر مباحث این نوشتار است.
خلاصه ماشینی:
صدور معجزه اهمیت معجزه به قدری است که شیخ مفید در المسائل الجارودیـه پـس از بیـان برخـی مطالب اصولی دربارٔە امامت (وجـوب وجـود امـام در همـۀ زمـان هـا، عـصمت امـام از عصیان ، سهو و نسیان ، عالم بودن بـه جمیـع آنچـه مـردم در احکـام بـه آن نیـاز دارنـد، وجوب برتری وی بر همۀ مردم در دین در نزد خداوند) می نویسد: هر گاه این اصول ثابت شود، متمایز شدن و مشخص شدن شخص امام از رعیـت وی با نص بر شخص امام و معجزٔە خارق عادات واجب است ؛ زیرا راهی به پـی بـردن بـه شخصی که چنین اوصافی در وی جمع باشد، نیست مگر بـه طریـق نـصی صـادق از ناحیۀ خداوند یا توسط معجزه ، همان گونه که برای پـی بـردن بـه نبـوت و رسـالت از ناحیۀ خداوند راهی نیست مگر به وسیلۀ نص پیامبر پیشین یا به وسیلۀ معجزٔە بـاهر العقـول (المسائل الجارودیه ، ١۴١٣: ۴۵ـ۴۶).
شیخ مفید در پاسخ به این شبهه که «اعتقاد به غیبت حضرت مهدی ع مستلزم اقامۀ معجزات و براهین بر وجود اوست کـه در ایـن صـورت ، ایـشان مانند پیامبر خواهد بود و از سوی دیگر، معجزه دلالت بر پیامبر بودن شخص دارد؛ زیـرا معجزه دلالت بر نبوت ، وحی و رسالت می کند»، اخباری را که بیانگر نشانه های ظهور یباشد منقول از شیعه و اهل سنت می داند که این نـشانه هـا قطعـا رخ خواهـد حضرت م داد و این معجزٔە روشنی است که گویای صحت نسب و ادعای امامت اوسـت ، عـلاوه بر اینکه صدور معجزه ها از ائمه ع لزوما بیانگر نبوت ایشان نیـست ؛ زیـرا معجـزه هـا، ادلۀ منحصر به دعوت انبیا نیست ، بلکـه بـر صـدق ادعـای او دلالـت دارد، لـذا اگـر از ناحیۀ پیامبری صادر شود، بر صدق ادعای نبوت وی دلالت دارد و اگر از ناحیۀ امـامی صادر شود، دلیل و برهـانی بـر صـدق ادعـای امامـت اوسـت .