چکیده:
غبن عبارت است از عدم تعادل فاحش میان ارزش دو عوض در قرارداد. زیان دیده از غبن می تواند معامله را فسخ کند. برای تحقق خیار غبن شروط سه گانه ذیل ضرورت دارد: معوض بودن قرارداد، عدم تعادل اقتصادی عوضین به طور فاحش در زمان انعقاد قرارداد و جهل مغبون. برخی فقیهان برای فاحش-بودن غبن ضوابطی را مشخص کرده اند اما به نظر مشهور فقیهان که مورد پیروی قانون مدنی نیز قرار گرفته است، تشخیص آن با عرف است.
Lesion is a serious imbalance about the value of the considerations in a contract. Aggrieved lesion can terminate the transaction. The following three conditions are necessary for the realization of lesion option: the contract is to be bilateral، the economic imbalances at the time the contract was concluded and the ignorance of swindle. Some jurists have identified the criteria for gross lesion، but، according to the famous jurists that followed by the Iranian Civil Code the usage and custom may discern it.
خلاصه ماشینی:
"مشهور فقها (نجفی، بیتا، ٢٣، ٤٣؛ انصاری، ١٣٧٨، ١٦٨؛ مامقانی، ١٣٤٤، ٢٢٥؛ محقق کرکی، ١٤٠٨، ٤، ٢٩٤؛ عبده بروجردی، ١٣٨٠، ١٢١) و حقوقدانان (امامی، ١٣٨٧، ١، ٢٩٨ - حائری شاهباغ ، ١٣٨٢، ٤٠٣و ٤٠٢ ؛ جعفری لنگرودی، ١٣٨٧، ٩٥ و الفارق ، ٢، ٤١٨ ؛شهیدی، ١٣٨٥، ٥٩؛ کاتوزیان ، ١٣٨٠، ٥، ٢١٧ و ٢٤٢) بر این باورند که معیار در سنجش تفاوت قیمت عوضین ، قیمت زمان انعقاد قرارداد است یعنی در لحظه ی تراضی، و غبن فاحش وقتی موجب ثبوت خیار میشود که در وقت عقد ظاهر باشد.
در صورتی که بیشتر فقیهان (مامقانی، ١٣٤٤، ٢٢٥ ؛ انصاری، ١٣٧٨، ١٦٧) با در نظر گرفتن جهل مرکب و بسیط ، بین فروض جهل بسیط که عبارتند از جهل با ظن به عدم زیادت و نقصان ، با ظن به زیادت و نقصان و یا جهل توأم با شک فرق میگذارند، به این نحو که در مورد ظن به زیادت و نقصان و نیز شک در زیادت و نقصان خیار را ثابت نمیدانند؛ چرا که در این فروض بنای شخص بر این بوده که اگر زیادت و نقصانی هم درکار بود مسامحه کند و برایش اهمیت نداشته باشد، پس این مغبون مثل شخصی عالم است و گویا علم به قیمت داشته است ؛ زیرا این یک قاعده ی کلی است که هر کس که در چیزی شک دارد اگر اقدام بر آن کند در حالی که بنا بر تحمل داشته و ملازم است که حتی اگر ضرر هم داشت تحمل کند، چنین شخصی در حکم عالم است از این حیث که استحقاق مدح یا ذم پیدا میکند."