چکیده:
عوارض و پدیدههای طبیعی در مکانگزینی، پراکندگی، حوزهی نفوذ، توسعهی فیزیکی، و مورفولوژی شهری تاثیر بسزایی دارند. روند رشد شهرنشینی در ایران در پی تحولات اجتماعی و اقتصادی دهههای قبل، بدون تناسب با ظرفیتها و امکانات طبیعی، پیامدهای ناخوشایندی را در فضای کالبدی- زیستی درون شهری به وجود آوردهاست. با توجه به این موارد، هدف از پژوهش حاضر بررسی محدودیتهای ژئومورفولوژیک توسعهی فیزیکی شهر کرمانشاه و مکانیابی مناسب آن در توسعهی آینده میباشد. برای رسیدن به این هدف از نقشهی توپوگرافی، زمینشناسی، زمین لغزش، کاربری اراضی، دادههای سازمان هواشناسی، منابع کتابخانهای و تحقیقات میدانی بهرهگرفته شدهاست. با استفاده از مدل رقوم ارتفاع(DEM)1:25000 سازمان نقشهبرداری کشور اطلاعات مربوط به شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی منطقه مورد مطالعه به دست آمدهاست، سپس بر اساس مدل فازی در نرم افزار ARC GIS اقدام به پهنهبندی زمین برای توسعهی فیزیکی شهر کرمانشاه بر پایه عوامل طبیعی و انسانی (طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، زمینشناسی، گسل، سیل، زمینلغزش، شدت فرسایش، کاربری اراضی و مناطق حفاظتیچهارگانه، خطوط انتقال نیرو، مناطق نظامی) شدهاست. در نقشه نهایی حاصل از ضرب فازی، سه محدوده به دست آمدهاست. محدودهی نامناسب با مساحتی 51617 هکتار، منطقهی متوسط با مساحت 1372 هکتار و منطقهی مناسب با مساحت 1126 هکتار میباشد. عمده مناطق مناسب منطقه در قسمتهای بالاتر از رودخانهی قرهسو در قسمت غرب محدوده در مسیر جاده کرمانشاه به سنندج شروع و تا شرق محدوده به صورت خطی ادامه پیدا کردهاست. محدودهی دیگر در قسمت جنوب غرب در مسیر جاده جوانرود- کرمانشاه قراردارد.
خلاصه ماشینی:
با استفاده از مدل رقوم ارتفاع(DEM)١٢٥٠٠٠ سازمان نقشه برداری کشور اطلاعات مربوط به شیب ، جهت شیب ، طبقات ارتفاعی منطقه مورد مطالعه به دست آمدهاست ، سپس بر اساس مدل فازی در نرم افزار ARC GIS اقدام به پهنه بندی زمین برای توسعه ی فیزیکی شهر کرمانشاه بر پایه عوامل طبیعی و انسانی (طبقات ارتفاعی، شیب ، جهت شیب ، زمین شناسی، گسل ، سیل ، زمین لغزش، شدت فرسایش ، کاربری اراضی و مناطق حفاظتی چهارگانه ، خطوط انتقال نیرو، مناطق نظامی) شدهاست .
در ایران نیز تحقیقاتی در این زمینه صورت گرفته است از جمله ثروتی و همکاران(١٣٨٦) به بررسی تنگناهای طبیعی توسعه ی فیزیکی شهر سنندج و شایان و همکاران(١٣٨٧) به تحلیل امکانات و محدودیت های ژئومورفولوژیک شهر داراب و انصاریلاری و همکاران (١٣٨٩) قابلیت ها و محدودیت های ژئومرفولوژیکی توسعه ی فیزیکی شهر ایلام و همچنین حسینی و همکاران (١٣٩٠) به ارزیابی و مکانیابی جهات توسعه ی فیزیکی شهر دیواندره با استفاده از منطق فازی به مطالعه پرداخته اند و این تحقیقات در نهایت مناطق مناسب برای توسعه ی فیزیکی شهر را بیان کردهاند.
(رجوع شود به تصویر صفحه) شکل (١) نقشه ی موقعیت شهر کرمانشاه در استان و کشور منبع : بازسازی و محاسبات نگارندگان روش تحقیق : در بررسی محدودیت های ژئومورلوژیک برای توسعه ی فیزیکی شهر کرمانشاه ابتدا در این روش با محدود کردن چهارچوب منطقه ی مورد مطالعه با استفاده از ٨ شیت نقشه توپوگرافی ١:٢٥٠٠٠ منطقه تعین شدهاست .