چکیده:
عامل دین، به گاه باستان و پس از ظهور اسلام، بهانه ای بس مهم برای یورش به سرزمین های گرجی نشین بود و از میان خاندان های حکومتگر ایران بعد از اسلام، آق قویونلوها یا بایندریان به رهبری اوزون حسن، جزو آن دسته مهاجمانی بودند که تحت پوشش دین و با عنوان غزا و جهاد، حملات ویرانگری علیه گرجیان به راه انداختند. پنج حمله مهم اوزون حسن علیه گرجیان در منابع با عنوان غزا ثبت و ضبط شده و ما می دانیم که غزا نبردی است مقدس و الهی علیه کافران به منظور گسترش دین اسلام. به هر روی، این پژوهش به توجه اوزون حسن به سرزمین گرجیان در گیر و دار رقابت با سلطان محمد فاتح پرداخته و سر آن دارد که انگیزه های او را در یورش به آن مناطق روشن سازد.
Religion، as a factor، was a very important pretext both before and after the advent of Islam for invading the Georgian settlements. Of the ruling dynasties in post-Islam Iran، Ak-Koyunlus or Bayundurian، under the leadership of Uzun Hasan، were among those invaders who، under the guise of religion and in the name of campaign (ghaza) and jihad، carried out destructive attacks on Georgians. Five significant attacks of Uzun Hasan against the Georgians are recorded in sources under the heading of campaign and we know that ghaza is a sacred and divine battle against the infidels for expansion of Islam as a religion. Anyway، this research addresses the attention Uzun Hasan paid to the land of Georgians involved in the struggle with Sultan Muhammad Fatih and is intended to clarify his motivations for invading those regions.
خلاصه ماشینی:
با اين توضيحات، اين پژوهش بر آن است که هجوم عليه گرجيان و دلايـل آن را در پناه دين به گاه اوزون حسن باز نمايد و به اين پرسش ها پاسـخ دهـد کـه آيـا هجـوم عليـه گرجيان واقعاً براي برقراري اسلام و جهاد عليه کفر صـورت مـي گرفـت ؟ در نقطـۀ مقابـل آيـا اوزون حسن از جهاد و غزا چونان محملي براي يورش استفاده مي کرد؟ پرسش مهم ديگر اين است که اين حملات در برگرداندن کيش گرجيان از مسيحيت به اسلام تا چه حـد مـؤثر بـوده است ؟ جز اين ها آيا هدف ديگري چون رزمايش (مانور) به منظور پيکار با سلطان محمد فـاتح عثماني مد نظر بوده است ؟ با در نظر گرفتن اين مهم که غزا عليـه گرجيـان بـا نبـرد بـا ترکـان عثماني قرابت زماني داشت آيا عامل رواني ترميم روحيۀ سربازان شکست خـوردٔە آق قويونلـو از عثماني مي توانست مورد توجه باشد؟ آيا غزا عليه گرجيان از نبرد با ترکان عثماني تأثير مـي پذيرفت يا ارتباطي با آن نداشت ؟ آيا تفـاوت جهـان بينـي سـلطان عثمـاني بـا فرمـانرواي آق قويونلو در مديريت سياست خارجي بـر کيفيـت منازعـات طـرفين تـأثير گـذار بـوده اسـت ؟ پژوهشگر کوشش خواهد کرد با سود بردن از منابع و مراجع اصيل و تحقيقي بـه پرسـش هـاي فوق پاسخ داده و کيفيـت غزاهـاي اوزون حسـن آق قويونلـو عليـه گرجيـان را در گيـر و دار کشمکش با سلطان محمد فاتح عثماني روشن سازد.