چکیده:
عدالت کیفری در دنیای معاصر به معنای کنترل هدفمند و هوشمندانه جرایم و مجازات ها در درون اجتماع بشری دارای سابقه دیرینه ای نمیباشد و سرمنشا پیدایش این واژه را به تفکرات بعد از دوره روشنگری در تاریخ حقوق کیفری غرب نسبت داده و هدف اصلی و اساسی آن را استخراج نظام جزایی مطلوب و کارآمد به منظور منکوب اعمال و رفتارهای مجرمانه میدانند. این هدف در راستای هدف غایی حقوق کیفری (محو کامل جرم ) میباشد. در این راستا عدالت کیفری تغییرات و تحولات متعددی را پشت سر گذاشته است به گونه ای که از عدالت سزاگرایانه دوران اولیه حقوق کیفری به اصالت سودمندی و اصلاح و درمان رسیده است . در این مقاله نگارنده با توجه به ادبیات مرتبط با حقوق کیفری و جرم شناسی و سیاست جنایی، به دنبال تحلیل عدالت کیفری مورد پذیرش حضرت علی(ع ) در خلال خطابه ها و نامه ها و کلمات قصار آن بزرگوار با استناد به گوهر ارزشـمند نهج البلاغه میباشد.
خلاصه ماشینی:
"این موضوع وقتی در جریان تاریخی بشری رصد میگردد با فراوانی بالایی مواجه میشود که برخی از نویسندگان مصادیقی از آن ها را در لابه لای نوشته های خود ترسیم نموده اند (فوکو، میشل ، ١٣٨٥: ٩ به بعد) اما حضرت علی (ع ) در دورانی که بربریت و اعمال وحشیانه حکام و سلاطین در مجازات مخالفین و مجرمین کل جامعه اروپا را در برگرفته بود، دستورات و آموزه هایی را یادآور میگردد که حاوی رعایت شأن و کرامت انسانی در اعمال مجازات میباشد در این بخش حضرت از دو جنبه به انسانی بودن کیفر نگاه کرده است ، ابتدا در وصف کیفرها و مشخصات آن ضرورت انطباق با شان و کرامت انسانی را یادآور شده و با اشاره به احکام و قواعد اسلامی بالاخص موارد مذکور در کتاب و سنت نبوی مجازات هایی را در برابر جرایم قابل اعمال میدانند که در وضع و ایجاد آن ها از سوی پروردگار شک و تردیدی وجود نداشته باشد.
نتیجه گیری با ملاحظه عقاید و آراء حضرت علی(ع ) در ارتباط با اصول و مبانی عدالت کیفری، مجازات انگاری، رعایت اصول انسـانی در اعمال ضمانت اجراهای کیفری، در لابه لای بـیانات آن حضـرت در کتاب ارزشمند نهج البلاغه دیدیم که بسیاری از آموزه هایی که در دنیای مدرن و امروزین به عنوان اصول پیشرفته و مدرن حاکم بر مجازات ها و حقوق کیفری محسوب میگردند، سال ها قبل و در زمان زمامداری امیرالمؤمنین وجود داشته و نه تنها دارای ابعاد نظری بوده اند بلکه در بعد عملی نیز رعایت میشده است و این یکی از نشانه های بالندگی دین مبین اسلام محسوب میگردد."