چکیده:
اطناب یکی از ارکان متون نثر فنّی و مصنوع است، از این رو در کتاب درّه نادره نقشی بسزا
دارد. میرزا مهدی خان استرآبادی)فو 7711 ه..ق( در این اثر نادر سعی دارد تا با بهرهگیری
از انواع شیوه های سخن پردازی از جمله اطناب علاوه بر نوشتن تحولات عصر نادرشاه )فو
7711 ه.ق(، از سوی مهارت خود را بر فن انشا و شیوه های منشیانه و از دیگر سو تسلّط
خود را مفردات و مترادفات در زبان عربی و اسالیب نگارش نشان دهد. این پژوهش سعی
دارد ضمن بررسی و طبقه بندی شیوه های اطناب در درة نادره به تبیین این شیوه در نثر
فنی کتاب بپردازد.
نتیجه این تحقیق نشان می دهد که نه تنها اطناب موثرترین شیوه برای بیان مطالب در
کتاب مذکور است، بلکه با استفاده از این شیوه آشکار می گردد که فنون و صنایع ادبی و
تناسبات لفظی و معنوی متناسب با مقتضی حال، چگونه می تواند در انتقال پیام موثر باشد.
Verbosity is one of the techniques of decorated and artificial prose texts that plays major role in the book called Dorraye Nadireh. Mirza Mahdi khan Astarabadi (1175 H.G) tried in this eminent book to use the various kinds of fine writing like verbosity till the ending events of Nadir period (1160); he likes to show off his masterly in writing technique by using Arabic words and various synonyms. This essay is going to consider verbosity method and it’s classification in Dorraye Nadireh and will demonstrate Mahdi Khan’s fine writing styles in creating this eminent book. The result shows not only verbosity is the most effective way for telling events in the book، but it is also effective in delivering the message.
خلاصه ماشینی:
نتیجه این تحقیق نشان میدهد که نه تنها اطناب مؤثرترین شیوه برای بیان مطالب در کتاب مذکور است ، بلکه با استفاده از این شیوه آشکار میگردد که فنون و صنایع ادبی و تناسبات لفظی و معنوی متناسب با مقتضی حال ، چگونه میتواند در انتقال پیام مؤثر باشد.
البته تشخیص و تعیین مصادیق برخی از انواع اطناب زیاده به راحتی ممکن نیست برای مثال :« یطعمون الطعام علی حبه ١ » در کتاب مطول از مصادیق تتمیم شمرده شده در حالیکه همین آیه در جواهر البلاغه به عنوان شاهد مثال در ذیل تکمیل ذکر گردیده است (هاشمی، ١٣٨٠: ٤٢٠).
١. دعا و نفرین در این مورد باید گفت که استرآبادی تنها به ذکر خالی دعا اکتفا نمیکند بلکه با این نوع اعتراض ، بازیهای زبانی میکند و سجع و جناس میسازد: هریک از غرر١ درر٢ را فیض دریرش ٣- در دره ٤- عز گرانبهایی ارزانی داشت (استرآبادی، ١٣٨٧: ٥) 8 دل های خصوم ٥ خصومت کیش - تبا لهم ٦- از تاب توپ بیتاب ، و بیپیاب ٧ و تبیب و تباب ٩ شد (همان : ٢٠٩).
میرزا مهدیخان از بین انواع اطناب ، در تذییل آیات و امثال عربی مهارت کم نظیری از خود نشان میدهد: - محمد خان از تسخن ٤ این حال به سجن حیرت درافتاد« فبهت الذی کفر» 5 (استرآبادی، ١٣٨٧: ٣٤٧).
» (استرآبادی، ١٣٨٧: ١٣٤) از موارد مهم این نوع اطناب ، بیان عروسی رضاقلی میرزا فرزند نادرشاه است .