چکیده:
توده های هوای موثر بر ایران در دوره سرد سال
امام هادی ماندانا,علی جانی بهلول
در این تحقیق با استفاده از روشهای مطالعاتی آب و هواشناسی همدیدی، شامل تحلیلهای آماری و تفسیر نقشههای همدیدی، و براساس دادههای روزانه دما و نقطة شبنم سطوح استاندارد زمین، 850، 700 و 500 هکتوپاسکال سه ایستگاه تهران، شیراز و کرمانشاه در دورة زمانی 1981 تا 1990 در طی ماههای دسامبر تا فوریه، تودههای هوای مؤثر بر ایران مورد شناسایی قرار گرفته است. برای شناسایی تودههای هوا با استفاده از دادههای دما و نقطة شبنم، و براساس قانون پایستاری ویژگیهای توده هوا، متغیرهای دما، دمای پتانسیل، دمای پتانسیل تر، دمای پتانسیل هم ارز و نسبت آمیختگی که کمترین تغییرات را با زمان دارند برای کلیه سطوح استاندارد مورد مطالعه، محاسبه گردیده، و سپس تحلیلهای آماری شامل: تحلیل عاملی مؤلفههای اصلی و تحلیل خوشهای بر روی آنها صورت گرفته است. با اجرای تحلیل عاملی بر روی متغیرهای استاندارد شده هر ایستگاه، برای ایستگاه تهران 4 عامل، و برای ایستگاه شیراز و کرمانشاه هرکدام 3 عامل استخراج گردیده با استفاده از روش خوشهبندی سلسله مراتبی بر روی نمرات عاملهای استخراج شده، روزها گروهبندی، و پس از آن مقادیر میانگین کلیه متغیرها برای سطوح استاندارد مورد نظر محاسبه گردید. با مقایسة مقادیر میانگین متغیرهای گروهها با ایستگاههای شاخص آسوان، عشقآباد و مدیترانه توده هوایcT, mT,cP, tmP, cA, tmA وMed. شناسایی شدند، سپس با توجه به اطلاعات دما، دمای پتانسیل و نسبت آمیختگی تراز500 هکتوپاسکالی، برای تودههای هوایی تعیین شده در هر ایستگاه روزهای شاهد استخراج گردید. سپس بر اساس دادههای دما و نقطة شبنم روزهای مذکور نمودار ترمودینامیکی Skew-T آنها تهیه و جهت تفسیر بهتر نتایج، نقشههای همدیدی سطوح زمین، 850 و 500 هکتوپاسکال از نظرآرایش سامانهها مورد مطالعه قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"برای شناسایی تودههای هوا با استفاده از دادههایدما و نقطه شبنم،و براساس قانون پایستاری ویژگیهای توده هوا،متغیرهای دما، دمایپتانسیل،دمای پتانسیل تر دمای پتانسیل همارز و نسبت آمیختگی که کمترین تغییرات رابا زمان دارند،برای کلیه سطوح استاندارد مورد مطالعه،محاسبه گردیده و سپس تحلیلهایآماری شامل تحلیل عاملی مؤلفههای اصلی،و تحلیل خوشهای بر روی آنها صورت گرفتهاست.
جدول 2 تودههای هوایی تشخیص داده شده برای گروههای ایستگاه تهران (به تصویر صفحه مراجعه شود)برای توده هوای Pmt در ایستگاه تهران با 328 مورد وقوع در طی دوره مطالعه،بهعنوانروز شاهد،روز 31 دسامبر 1981 با دمای پتانسیل303/2 k و نسبت آمیختگی 0/5 درتراز 500 هکتوپاسکالی،انتخاب شد(جدول 3).
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل 1 نمودار ترمودینامیکی توده هوای قطبی دریایی تعدیل یافته،31 دسامبر 1981،ایستگاه تهران فراوانی توده هوای )Act( ،در ایستگاه تهران 11 روز بوده و روز شاهد آن،9 فوریه1982 با دمای پتانسیل 289/3 k و نسبت آمیختگی 0/6 در تراز 500 هکتوپاسکالیانتخاب شد(جدول 4).
(به تصویر صفحه مراجعه شود)شکل 2 نمودار ترمودینامیکی توده هوای شمالگان تعدیل یافته،6 فوریه 1982،ایستگاه تهران توده هوای )deM( در ایستگاه تهران در طی دوره مطالعه 21 بار مشاهده شده است،روز شاهد برای این توده هوا،روز 31 دسامبر 1982 با دمای پتانسیل k 309/8 و نسبتآمیختگی 1/9 انتخاب شده است(جدول 5).
(به تصویر صفحه مراجعه شود) توده هوا )Tc( ایستگاه کرمانشاه،به مدت 51 روز طی دوره مطالعه دیده شده استو 6 فوریه 1982 با دمای پتانسیل تراز 500 هکتورپاسکالی 0k 312/2،روز شاهد برای اینتوده هوا انتخاب شده که ویژگیهای آن در جدول 12 آورده شده است."