چکیده:
نظریه فیلم فمنیستی رویکرد تازه ای را دربارة شکستن خط روایی فیلم با هدف افزایش آگـاهی مخاطـب زن از قرارگرفتن او به مثابه ابژة نگاه دوربین و لذت جنسی مردانه ارائه داد. اما کنار گذاشتن ابزار روایی در این دسـت فیلم ها و رویآوردن به تکنیک هایی چون رهایی نگاه دوربین باعث دورشـدن مخاطـب زن و بنـابراین شکسـت اقتصادی این فیلم ها شد. در این مقاله ، با کاربست مفهوم نسبتا بدیع «لذت زنانه » در نظریـه فـیلم فمنیسـتی، سعی شده است خوانشی زنانه از فیلم های واکنش پنجم و تلما و لوئیس ارائه شود. هدف ارائه تحلیلـی اسـت از نقش مخاطب فعال زن و توضیح امکانات دیداری برای رهاییبخشی زن از ابژگی. این تحلیـل بـر محـور نظریـه روانکاوانه فیلم فمنیستی و با تاکید بر مفهوم نظری لذت زنانه انجام شده است . خوانش فعالانـه فـیلم از جانـب زنان میتواند لذت دوستی و پیوند همدلانه در آن ها را، در جایگاه تماشاگر فعـال ، برانگیـزد. بنـابراین ، بـرخلاف موفقیت محدود نظریه فیلم فمنیستی، اعمال چنین خوانش فعالی از مقابله شخصیت های زن داستان با نگـاه و اقتدار مردانه در فیلم های جریان اصلی میتواند موجب تولید لذتی برای تماشاگران زن باشد که در برابر مفهـوم لذت مردانه و ابژگی زن قرار میگیرد. این نوع خوانش میتواند جنبه رهاییبخشی بعضـی از فـیلم هـای جریـان اصلی را برای زنان آشکار کند.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ، با کاربست مفهوم نسبتا بدیع «لذت زنانه » در نظریـۀ فـیلم فمنیسـتی، سعی شده است خوانشی زنانه از فیلم های واکنش پنجم و تلما و لوئیس ارائۀ شود.
کخ با اشاره به این موضوع نتیجه می گیرد: باید روش مستقل زنانه ای برای از آن خود کردن تصاویر فیلم ها وجود داشته باشـد کـه بـا سینمای روایی هالیوود رابطۀ مستقلی برقرار کرده است و به هـیچ وجـه بـه طـور مطلـق در بنـد ساختارهای سینمایی مردسالارانه نیست [٣،ص ١٩٨].
هدف ارائۀ خوانشـی متفـاوت از دو فیلم تلما و لوئیس و واکنش پنجم است ؛ به طوریکه این خوانش امکاناتی را بـه لحـاظ سـاختار روایی و بصری ایجاد کند تا مخاطب زن فعال را (زنی کـه قابلیـت چنـین خوانشـی را در خـود درونی کرده است ) به رهایی از قیود و چـارچوب هـای مرسـوم در جامعـه اش برسـاند و او را بـه امکانات بالفعل خود برای رهایی و در کنار آن ، در دسترس نبودن این امکان در موقعیـت فعلـی، واقف کند.
عـلاوه بـر قسـمت اول فیلم ، که به تلما و لوئیس هتاکی لفظی و فیزیکی میشود و نگاه جنسیتی مردان روی آن ها سنگینی می کند، از نیمۀ دوم فیلم هم میتوان این خوانش زنانه را داشت ؛ از جایی کـه لـوئیس پیشنهاد ازدواج جیمی را رد می کند و دیجی تنها نقدینگی آن ها را می دزدد.
سکانس آخر فیلم از این نظر درخور توجه اسـت زیرا در آن فرشته پشت میله های بازداشتگاه دیده میشود کـه بـا سـایۀ عظـیم و تهدیدکننـدة حاج صفدر مواجه می شود که همۀ فضای داخل سلول را احاطه کرده است .