چکیده:
مفهوم فضا یکی از مفاهیم بنیادی در جغرافیاست. بسیاری از جغرافیدانان این مفهوم را با رویکردهای گوناگون نظریهپردازی کردهاند. عرصههای ساختاری - کارکردی تبلور فضای جغرافیایی است که بیانگر فرهنگ، باورها و روابط اجتماعی است. در این ارتباط پدیدههای جغرافیایی به فضا هویت میبخشند و در چارچوب زمان تغییر و تحول مییابند. در بررسیهای جغرافیایی از فضا رویکرد نظاموار مورد تاکید است تا بتواند همهجانبهنگری را در تحلیلهای جغرافیایی به کار گیرد. در این راستا، کانت فضا را به عنوان مفهومی تفسیر کرد که به سازماندهی نگرش انسانی به دنیا کمک میکند. در حالیکه ورلن از رویکردی دیگر، فضا را چارچوبی برای اقدام در نظر میگیرد و آن را منبع فعالیتها برای انسان در جامعه میداند که حاصل رویکردها و نگرشهای انسانی است و به صورتی متفاوت از فضایی است که به صورت طبیعی دربرگیرندة پدیدههای طبیعی و انسانی است
خلاصه ماشینی:
"از این رو، برای درک و انتقال مفهوم ذاتی فضای جغرافیایی مورد استفاده در ادبیات بیگانه، از آغاز به جای برگردان قید spatial به لفظ سادة فضایی، اغلب از قید مکانی- فضایی استفاده کردهاند که البته امروزه در زبان فارسی و در بین ادبیات جغرافیایی کشور جای خود را باز کرده است (سعیدی، الف، ۱۳۹۰: ۱۱).
زمینة اجتماعی روابط اجتماعی۴۲ تولید نمیتواند مؤلفههای مادی را به صورت محتوایی تفسیر کند، زیرا آنها در چارچوب شرایط اجتماعی- فرهنگی در زمان بهصورت لحظهای تحت تأثیر قرار میگیرند و معناهای متفاوتی از یک پدیدة مادی ممکن است برداشت یا معناهای متفاوتی برای یک مفهوم یکسان به کار برده شوند.
مفهوم اول از نقطهنظر مادی گرایان بهصورت مؤلفههای مجزا در مکتب لفور۴۳ دنبال میشود و جامعه نیز در این صورت وقتی وجود دارد که حالت فضایی پیدا کند، در حالیکه فقط (پدیدههای)مادی میتوانند حالت فضایی داشته باشند و روابط اجتماعی از دیدگاه ورلن در چارچوب مادی نمیگنجند و با توجه به ماهیت متغیرشان چارچوببندی نمیشوند.
در این صورت ما زمان را درک میکنیم تا چگونگی گسترش یک مکان خاص را تعریف کنیم و بتوانیم فضا را به منظور فهم روشهای پیچیدهای که باعث توسعة مکانهای مختلف میشوند، درک کنیم معنای اصلی کلمة فضا یک مکان یا نشانی مشخصی است و به بخش خاصی از سطح زمین اشاره دارد.
Werlen, Benno (2001), Regions and everyday regionalisations - From a space - centred towards an action - centred human geography, university of Jenna, Germany."