چکیده:
طنز، انتقاد غیرمستقیم از پلیدی ها و کجروی های جامعه با بیانی خنده آور است به هدف اصلاح کاستی ها و معایب؛ زیرا مردمی که نمی توانند صریحا انتقاد کنند از راه سخنان دوپهلو، غیرصریح، خنده آور و گاهی تلخ و گزنده، انتقادهای خود را بیان می کنند. یکی از حوزه هایی که در آن به کمک طنز می توان به واقعیات موجود پرداخت، ادبیات است؛ چراکه ادیب با زبان و قلم خود می تواند پرده از حقایق بردارد و ادبا و شاعران متعهد و مسوول در کشورهای مختلف به این طریق اهداف خود را بیان می نمایند. یکی از ادیبانی که با زبان طنز، از واقعیت دردناک جامعه خویش و دنیای عرب پرده برداشته و خوانندگان را به اندیشه وا می دارد، محمد ماغوط شاعر و نویسنده سوری است؛ چراکه وی در اوضاع خفقان بار سیاسی و اجتماعی پا به عرصه وجود نهاده و با زبان طنز آلود خود، مسائل و مشکلات دنیای عرب به خصوص فلسطین را بازگو می کند. این مقاله با روش تحلیل محتوا به دنبال پاسخگویی به این سوال است: طنز چگونه در آثار ماغوط جلوه گر می شود؟ و به تحلیل درون مایه های طنز او با سه محور فقر و فاصله طبقاتی، آزادی و مبارزه با استبداد، اشغال سرزمینهای عربی و بیان دیدگاههای او در این موارد پرداخته است تادرکی درست از شگرد طنزپردازی این ادیب بزرگ سوری را پیش چشم خواننده قرار دهد و به این نکته اساسی اشاره کند که طنز ماغوط کاملا روشنگرایانه و اصلاحگرانه است و در مسیر بهبود اوضاع جامعه گام بر می دارد.
Satire is an indirect criticism of evil and incompetence of society with a comic tone to improve defection and shortcomings; since those people who cannot directly criticize express themselves with equivocal، indirect، comic and sometimes bitter statements. Literature is a field that helps satire to develop the facts. The literary man can uncover the truth by his/her pen; poets and committed literary men in different countries express themselves in this way. One of the literary men that discusses the bitter facts of his society and of the Arab world and encourages the reader to think is Mohammad Maghoutt، he Syrian poet and writer. He was born under a political and social oppressive situation. Using satirical language، he talks of the problems and difficulties of the Arab world especially Palestine. Through analysis of the content، this paper aims to answer this question: how does satire manifest itself in Mohammad Maghout works? Analysis of his satires deal with the themes of poverty، class، freedom، and Arabic occupied territories. The present study provides a true understanding from this Syrian literary works for the readers and shows that Maghout's satire is corrective and aims towards the improvement of the society.
خلاصه ماشینی:
یکی از ادیبانی که با زبان طنز، از واقعیت دردناک جامعة خویش و دنیای عرب پرده برداشته و خوانندگان را به اندیشه وا میدارد، محمد ماغوط شاعر و نویسندة سوری است؛ چراکه وی در اوضاع خفقان بار سیاسی و اجتماعی پا به عرصة وجود نهاده و با زبان طنز آلود خود، مسائل و مشکلات دنیای عرب به خصوص فلسطین را بازگو میکند.
او با بهرهگیری از شکل و قالب کوتاه و لحن کلام موجز خود، احساس، اندیشه و تخیل مخاطبانش را سمت و سو میبخشد، به دور از اوهام سازی و خیالپردازی محض، ارزشهای فرهنگی و اخلاقی دورة تاریخی زندگی خود و احساسات و اعتقادات مردم جامعهاش را محور قرار میدهد، اگر هم در این کار به توصیفی دست میزند، تنها برای انتقاد و نمایش طنز است.
محمد ماغوط از طنزآوران ممتاز و نامی جهان عرب به شمار میرود، وی در اوضاع خفقان بار سیاسی و اجتماعی پا به عرصة وجود مینهد و با زبان طنز به تصویرگری نیات خویش- که نشأت گرفته از این بافت نابسامان است- همت گماشته و تلاش میکند تا پرده از واقعیت دردناک دنیای عرب برداشته و خوانندگان خود را به اندیشه وا دارد، تا شاید گامی به سوی زندگی آزاد و متعالی بردارند.
با این اوصاف، این پژوهش به شیوة توصیفی- تحلیلی تلاش میکند با توجه به پرسش اساسی تحقیق که عبارت است از«طنز چگونه در آثار ماغوط جلوه گر میشود؟» به اثبات یا رد این فرضیه بپردازد که طنز با مفاهیمی چون فقر، آزادی و مبارزه با استبداد و اشغال سرزمینهای عربی به هدف ارائه عینی مسائل و مشکلات موجود در کشورهای عربی در قالب طنز، جلوه گر میشود.