چکیده:
در این مقاله سعی شده است با در پیش گرفتن سیاست نرخ بهره بانکی مناسب،توسعه اقتصادی کشور-که به تازگی به شدت مورد بحث و مجادله کارشناسان قرار دارد-در مسیر درست قرار گیرد.در نهایت،ما بهطور تجربی آزمون کردیم که آیا نرخهای بهره بالاتر منجر به نرخهای سرمایهگذاری بالاتر در ایران میشود.موضوع از این نظر اهمیت دارد که نرخ سرمایهگذاری بالاتر منجر به نرخ رشد اقتصادی بالاتر میشود. در این تحقیق مشخص شد که بهطور کلی نرخ سرمایهگذاری در اقتصاد ایران با افزایش نرخ بهره حقیقی بانکی(تا سطح 2 درصد)بالا میرود اما در نرخهای بهره حقیقی بالاتر(از 2 درصد)شروع به کاهش میکند.به عبارتی در نرخهای بهره حقیقی بالاتر از 2 درصد یک بحران بانکی رخ میدهد که استدلال استیگلیتز مبنی بر اینکه نرخهای حقیقی بالا ریسک وامهای بانکی را افزایش میدهد،تأیید میکند. این نتایج،استدلال ساختارگرایان جدید4مبنی بر اینکه نرخهای بهره بانکی بالاتر،همواره باعث کاهش نرخ سرمایهگذاری در تمام سطوح نرخهای بهره میشوند،رد میکند. همچنین استدلال مکینون-شاو مبنی بر آزادسازی مالی کنترلنشده نیز تأیید نشد بلکه استدلال استیگلیتز در خصوص سرکوبی مالی ملایم(نرخهای بهره بانکی نزدیک به صفر درصد)تأیید میشود به طوری که کاهش نرخهای بهره حقیقی به کمتر از صفر درصد باعث کاهش نرخ سرمایهگذاری در ایران میشود.
خلاصه ماشینی:
"در اقتصاد ایران،مانند سایر اقتصادهای در حال توسعه،سیستم بانکی در عمل نقش سیستم مالی رسمی را ایفا میکند و از آنجا که در کشور ما تقریبا در تمام سالهای مورد بررسی در این تحقیق(1379-1352)نرخهای بهره بر روی سپردههای بانکی به صورت دستوری تعیین شده و تعیین سقف برای نرخ بهره بانکی منجر به منفی شدن نرخ بهره حقیقی(نرخ بهره اسمی در مقابل تورم)شده و میتوان گفت که در عمل،سیاست سرکوبی مالی شدید انجام شده است.
INV/Y-b0+b1G+b2CREDIT/Y+b3M+b4RER+b5COC نسبت سرمایهگذاری خصوصی حقیقی به تولید ناخالص داخلی حقیقی INV/Y- رشد اقتصادی G نسبت اعتبارات اعطایی بانکها به بخش خصوصی به تولید ناخالص داخلی CREDIT/Y- واردات کالاهای سرمایهای M- نرخ ارز حقیقی RER- هزینه سرمایه COC- حال پس از برآورد این مدل و اثبات وجود رابطهای مثبت و معنیدار بین متغیر CREDIT/Y و INV/Y برای ارزیابی نظریات مختلف آزادسازی به شرح زیر اقدام میکنیم.
یعنی رابطه بلندمدت زیر را برآورد میکنیم: INV/Y-b0+b1G+b2Rd+b3M+b4RER+b5COC که در آن ضریب Rd اثر افزایش نرخ بهره حقیقی سپردههای بانکی را نشان میدهد و به گونهای که انتظار میرود براساس نظریه مکینون-شاو مثبت و براساس نظریه ساختارگرایان جدید منفی باشد.
همان طور که از نتایج این تحقیق در زمینه آزمون نظریه استیگلیتز برمیآید،مطابق استدلال استیگلیتز میتوان گفت که در اقتصاد ایران افزایش نرخ بهره حقیقی بانکی تا یک حد مثبت نزدیک به صفر(حدود صفر تا دو درصد)با تغییر پرتفولیوی داراییهای افراد از داراییهایی مانند طلا،سکه،ارز،کالاهای بادوام و سایر شکلهای نگهدارای دارایی به سمت سپردههای بانکی،باعث افزایش منابع پسانداز و درنتیجه افزایش عرضه وجوه برای تأمین مالی پروژههای سرمایهگذاری (اعتبارات)به وسیله بخش مالی رسمی(سیستم بانکی در اقتصاد ایران)میشود."