چکیده:
در سبک شناسی لایه ای با توجه به بافت موقعیتی به عنوان کلان لایه، متن را به خردلایه هایی تجزیه کرده و با بررسی خردلایه های متنی و تشخیص ویژگی های برجسته یا پربسامد، به مطالعه سبک می پردازیم. واحد تحلیل سبک در سبک شناسی تاریخی- سنتی «جمله» است، حال آنکه در «روش لایه ای»، با توجه به ساختار باز لایه ای متن، نه تنها نوشتار به عنوان واحد تحلیل در نظر گرفته شده، بلکه واحد تحلیل به کلان لایه ها میرسد و مشخصه ها و تمایزات سبکی یک نوشتار، نویسنده، ژانر یا دوره، همچنین سهم هر لایه در کشف ایدئولوژی متن و روابط پنهان قدرت را نیز تبیین می شود. نگارنده این روش را در مطالعه ویژگی های سبکی نامه های امام محمد غزالی با رویکرد انتقادی به کار گرفته و نامه شماره یک او را مورد بررسی قرار داده است؛ دو لایه «کاربردشناسی» و «نحو» این نامه را در مقاله ای جداگانه ارائه نموده و در مقاله حاضر به ارائه دو لایه «واژگان» و «بلاغت» می پردازد.
خلاصه ماشینی:
٢-٢- لایة واژگان در لایة واژگانی به بررسی مؤلفه هایی می پردازیم که ارتباط مـتن را بـا بافـت بیرونـی آن برقرار کرده و در رابطة قدرت معنادار باشند؛ از جمله بسامد رمزگان دینی / زاهدانه نسبت به رمزگان نهاد حکومت و یا نهاد علم ، تعداد شاخص هایی که نویسنده برای مخاطـب بـه کار برده ، و بسامد واژه های مترادف ، تکراری و نشان دار.
روش دیگری که در متن این نامه برای به چالش کشیدن ذهن مخاطب به کار گرفته شده ، طرح پرسش های بلاغی است : کلوخی [پادشاهی دنیا] و گرد کلوخی [پادشاهی سلطان سنجر] را چه قیمت باشد؟ عاقل چگونه بود کسی که دنیا اختیار کند؟ صد سال عمر را در میان ازل وابد و پادشاهی جاوید چه قدر که بدان شاد باید بود؟ اگر در ساختار نامه ، به چـالش کشـیدن مطلـب آغـازین بـا طـرح مطلـب متقابـل و پرسش های بلاغی انجام شده ، تأیید آن با استدلال ، تمثیل و آوردن آیه و حـدیث انجـام پذیرفته است ؛ چنان که برای تأیید ارزش و اهمیت «پادشاهی آخرت » استدلال هـای زیـر آمده است : که کار، پادشاهی آخرت دارد (استدلال ١)؛ که مملکت روی زمین از مشرق تا به مغرب بیش نیست در اغلب احوال (استدلال ٢)؛ و عمر آدمی در دنیا صد سال بیش نیست در اغلب احوال (استدلال ٣)؛ و جملة روی زمین نسبت با پادشاهی که ایزد تعالی در آخرت بدهد کلوخی است ...