چکیده:
پایه ی اصلی اعتماد عموم به صنعت حمل و نقل هوایی به عنوان شرط ضروری رشد و توسعه ی صنعت و اقتصاد ایمنی هواپیمایی است . لیکن چالشی که در حال حاضر صنعت هواپیمایی به آن دچار شده است ، مستحکم نبودن مبنای امکان نظارت دولت ها بر رعایت مقررات و استانداردهای ایمنی توسط شرکت های هواپیمایی است . این مبنا که به عبارتی نقطه ی آغازین شناخت شخصیت برای یک هواپیما و بهرهبرداری از آن نیز به شمار میرود همان ثبت هواپیما است که در مواردی هیچ ارتباطی با کشور محل ثبت نداشته و تحقق ایمنی هواپیمایی را با مانع روبه رو میسازد. در این مقاله با تاکید بر جایگاه حقوق در حصول ایمنی هوانوردی، به بررسی مساله ی ثبت (پرچم ) مصلحتی هواپیما و اثرگذاری آن در ایمنی هوانوردی پرداخته و راهکارهای مقابله با این پدیده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است .
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر سازمان بین المللی هواپیمایی کشوری (ICAO) با وجود آنکه به موجب معاهدات بین المللی مسئول وضع قواعد مربوط به تأمین ایمنی هوانوردی شده است ، به جهت پیچیده بودن عوامل ارتباط درگیر در بهرهبرداری از هواپیما قادر به نظارت مستقیم بر رعایت الزامات ایمنی هواپیمایی نبوده و با واگذاری این مهم به کشورهای عضو سازمان، به نظارت عالیه در این خصوص کفایت میکند.
بنابراین هرچند ایمنی هوایی یک موضوع چند بعدی است اما قانونگذار یک کشور مستقل میتواند بر اساس تعهدات بین المللی خود که به وسیله ی معاهدهی شیکاگو و دیگر منابع حقوق بین الملل تحمیل میشود تعیین کنندهی کیفیت ایمنی حمل ونقل هوایی در حوزه حاکمیت خود باشد؛ از جمله در رابطه با هواپیماهایی که در قلمرو او ثبت شده یا بهرهبرداری میشود، خدمه ای که در کشور او مجوز گرفته اند و فرودگاهها و ارگانهایی که خدمات ترافیک هوایی ارائه میدهند.
این امر سبب ظهور پدیدهای با عنوان پرچم مصلحتی (Flag of Convenience) در کشورهای عضو سازمان شده است که عامل اصلی ناتوانی کشور پرچم برای کنترل عملی هواپیمای مزبور بوده و ایمنی هواپیمایی را به خطر انداخته است ؛ زیرا در غالب موارد مالک حقیقی (مالک ذینفعی) هواپیمای خود را در کشور محل فعالیت خود که خارج از دسترس کشور پرچم میباشد مورد بهرهبرداری قرار داده و ارتباط هواپیما و کشور متبوع را قطع میکند.
راه حل نخست الزام کشور محل ثبت به ارائه ی اطلاعات مربوط به مالکیت ، کنترل و بهرهبرداری هواپیما به صورت مستمر و منظم به سازمان بین المللی ایکائو است که برای کشورهای دیگر نیز قابل دسترسی باشد.