چکیده:
مقالۀ حاضر به بررسی نقش مدارس در گسترش تشیع در ایران عصر صفوی پرداخته است و هدف آن نشان دادن تأثیر مدرسه بر روند گسترش تشیع دوازدهامامی در ایران است. احداث مدارس در عصر صفوی از رشد صعودی و از حمایت حکومت صفوی برخوردار بود. در وقفنامههای مدارس بهویژه مدارسی که از موقوفات و امکانات مالی بیشتری برخوردار بودند، به برگزاری شعائر مذهبی شیعه توجه میشد. مدارس در این دوره تا حد ممکن به مذهب رسمی کشور و معارف شیعه اختصاص داشت. مدرسه از طریق تعلیمیافتگان خود نقش مهمی را در ترویج و گسترش تشیع در جامعه ایفا کرد. آنان پس از تعلیم در مدارس بهویژه مدارس شهرهای بزرگ در سمتهای مختلف رسمی و غیررسمی در تثبیت و گسترش تشیع تأثیرگذار بودند.
The present article examines the role of Madrasah (school) in the Shia Safavid Iran has expanded on that show how the Madrasah could affect the development of Twelver Shiite in Iran. The trend was to build Madrasah in the Safavid era was supported by the Safavid government. In endowment’s madrasahes، especially madrasahes that were more than endowments and financial institutions to hold the attention of Shiite religious rites. Madrasah as much as possible during this period was the Shiite religion and education. Survivors through their Madrasah education plays an important role in promoting the Shiite in society.Training in madrasah، specialy Madrasahes of grate cities،influenced in developing of Shiite on formal and unformal posts.
خلاصه ماشینی:
"مدرسه ١مهم ترین مرکز نهاد آموزش در دورٔە صفوی به شمار میرفت و از حمایت های حکومت صـفوی و دیگـر اقشـار بـانفوذ جامعه برخوردار بود؛ از ایـن رو، در ایـن نوشـتار تـلاش خواهـد شـد، نقـش مـدارس در گسترش و تعمیق تشیع دوازده امامی در ایران عصر صفوی و تبدیل جامعه ای از اکثریـت سنی به اکثریت شیعه واکاوی شود.
مواد درسی مدارس در عصر صفویه مدارس بسیاری به ویژه در شهرهای مهمـی همچـون اصـفهان ، مشـهد و شیراز تأسـیس شـد و در منـاطقی کـه امکـان پـذیر بـود، مـدارس پیشـین بـه مـذهب دوازده امامی اختصاص یافت ، مانند مدرسۀ «باباقاسم » اصفهان که در عصر صفوی بـه نـام مدرسۀ امامیه و این بار در قالب مذهب تشیع به فعالیت آموزشی خود ادامه داد.
تأثیر تربیت یافتگان مدارس در گسترش تشیع با رسمی شدن مذهب شیعه در عصر صفویه ، حکومت نیازمند عالمـانی بـود کـه بتواننـد علاوه بر مشروعیت بخشی بـه حکومـت صـفوی، نیازهـای دینـی جامعـه را برطـرف و از حوزه های آموزش دینی حمایت کنند.
نقش مدارس در تربیت نیروی انسانی مورد نیاز نهاد دین در عصر صفوی مورد توجه برخی از سیاحان اروپایی نیز قرار گرفته است ، کمپفر در این باره میگوید: «از کسانی که در مدرسه مقیم هسـتند، آنـان کـه از دیگـران کوشـاتر باشند به مناصب عالی دینی میرسند؛ یعنی بعدها، قاضی و شـیخ الاسـلام میشوند و حتی به صدارت نیز میرسند و این به شرطی است کـه مـورد لطف و عنایت کسانی باشند که بتواننـد آن هـا را بـرای رسـیدن بـه ایـن مناصب یاری کنند» [٣٢، ص ١٤٣]."