چکیده:
کرامات منقول در کتب صوفیه در ادوار مختلف تاریخی، به علل گوناگون با تحولات روایی، لفظی و معنایی همراه بوده است؛ چنانکه در دورههای اولیه دارای تعبیراتی ساده و محتوایی نسبتا باورپذیر است، ولیکن با گذر زمان و به موازات تغییر شرایط سیاسی و اجتماعی، این کرامات نیز از سادگی و حقیقتمانندی به اغراق و محالگویی میگراید. این گرایش در قرن ششم به اوج خود میرسد؛ بهگونهای که گاه، جای هیچ توجیهی در آن باقی نمیماند. در این نوشتار قصد داریم تا با تأکید بر دو متن اسرارالتوحید بهمنزلة میراث بازمانده از سنت عرفانی قرون چهارم و پنجم و مقامات ژندهپیل بهمنزلۀ میراث عرفانی قرن ششم و با تکیه بر وجه غالب[1] هر اثر، ضمن ملاحظة تحولی که در طول چندصدسال، در روایات کرامت رخ داد، چرایی و چگونگی سیر این تحول را ضمن تفصیل علل، اسباب و ریشههای آن، بررسی کنیم. بدون تردید تحولات سیاسی و آشفتگیهای اجتماعی، حاکمیت چندین سالة ترکان سلجوقی و به تبع آن انحطاط شدید علوم عقلی و رکود خردگرایی در ایران قرن ششم، با نزول محتوایی و لفظی کرامات منقول در مقامات عرفانی، ارتباطی تنگاتنگ و پیوندی ناگسستنی دارد. 3. The dominant
Miracles recounted in Sufi’s books during different historical periods have been traced by narrative، rhetoricaland semantic developments due to various reasons; so that in early periods they have had simple interpretations and fairly believable contents. But with the passage of time and in line with political and social changes، the simplicity of these miracles has changed to exaggeration. This issue is peaked in sixth century so that، at times، it leaves no space for any justification. This paper، accentuating two mystic texts of ASRAR -AL- TOHID as the surviving heritage of mystical tradition of fourth century and MAGHAMAT -E- AHMADE JAM as the surviving heritage of mystical tradition of sixth century، as well as highlighting the dominant aspect of each work، aims to investigate the whys and hows of this development and its ddetailed reasons regarding the developmental considerations taken into account in the narration of these miracles over these long years. Undoubtedly، political upheavals and social turmoil، several years of Seljuk Turks’ dominations، and as a corollary، the sharp decline of rational science and a downturn in rationalism in sixth century، are inextricably connected with content and rhetorical decline of miracles recounted in Mysticism.
خلاصه ماشینی:
"از میان کرامات منسوب به بوسعید بـا ایـن مضـمون ، بـه سـخن گفتن «با» گربه (و نه سخن گفتن گربه ) که «چرا در مطبخ خانقاه دراز دستی کـرده ای؟» در حالات و سخنان ابوسعید تألیف جمال الدین ابوروح (متوفی ٥٩٠ ق ) که در نیمـۀ اول قرن ششم نوشته شده ، اشاره شده است [١١، ص ١٥٥] و در روایتـی از مقامـات کهـن و نویافتۀ وی به سخن گفتن سگ اشاره شده که در آنجا نیز شیخ پـس از شـنیدن سـخن حیوان آن را برای یاران ترجمه میکند و تأکید میشود که فقـط شـیخ زبـان حیـوان را فهم کرده است : «سگ گفت ـ به زبـانی کـه شـیخ مـی دانسـت ـ ...
ولیکن در مقابل صوفیۀ قدیمیتر که از اظهار کرامـات رویگـردان بودنـد و بـرخلاف دوره های اولیۀ عرفان اسلامی که کرامات ، حجاب راه تلقی مـیشـد و صـاحب کرامـت از اظهار آن به جد پرهیز داشت ، در قرن ششم ، سدیدالدین غزنوی، مؤلف مقامات ژنده پیل ، خود تصریح میکند که مقتدای او، احمد جام مشوق اصلی وی در نگارش این اثـر بـوده است : «کتاب مقامات را غزنوی در همان زمان زندگانی شیخ احمد و آغـاز آشـنایی خـود با او شروع کرد و گاهی به سبب بیاعتقادی مردم چنان دلسرد میشد کـه مـیخواسـت دست از آن بدارد."