چکیده:
علمای علم اصول در جهان اسلام و شلایرماخر در جهان غرب هر دو یک هدف هرمنوتیکی را دنبال میکنند و آن رسیدن به نیت مؤلف است. شلایرماخر این هدف را با ارائۀ دو تفسیر دستوری و فنی از متن پی میگیرد و به تبیین این دو تفسیر میپردازد. اما علمای علم اصول با مطرح کردن دلالت تصوری و دلالت تصدیقی، برای دستیابی به مدلول تصدیقی (که همان نیت مؤلف است) به سلسلهای از قواعد ادبی، عقلایی و عرفی توجه کردهاند که بین همۀ عقلا مشترک است. در این مقاله ضمن مقایسۀ این دو دیدگاه با هم و بیان نقاط اشتراک و افتراق آنها، به این نتیجه میرسیم که دیدگاه علمای علم اصول از این نظر که ضابطهمند بوده است و جایی برای حدسهای غیرقانونمند نمیگذارد، بر دیدگاه شلایرماخر ترجیح دارد.
خلاصه ماشینی:
اما علماي علم اصول با مطرح کردن دلالت تصوري و دلالت تصديقي، بـراي دسـتيابي بـه مـدلول تصديقي (که همان نيت مؤلف است ) به سلسله اي از قواعد ادبي ، عقلايي و عرفي توجه کـرده انـد کـه بـين همـۀ عقـلا مشترک است .
در اين مقاله ضمن مقايسۀ اين دو ديدگاه با هم و بيان نقاط اشتراک و افتراق آنها، به اين نتيجه مي رسـيم که ديدگاه علماي علم اصول از اين نظر که ضابطه مند بوده است و جايي براي حدس هاي غيرقانونمند نمـي گـذارد، بـر ديدگاه شلايرماخر ترجيح دارد.
علماي علم اصول اين مطلب را امري بديهي انگاشته اند که هدف خواندن متن ، فهـم مراد متکلم است .
(20-18 :1383 قواعد ديگري نيز براي رسيدن به مراد متکلم وجود دارد و ميتوان گفتن اساسا بخشـي از علم اصول يعني بحث الفاظ ، در مورد قواعدي صحبت ميکند که با کمک آنها بـه مـراد متکلم و خصوصا شارع پي ميبريم .
علماي علم اصـول توضـيح داده انـد کـه مطابق اصول فهم عقلايي، اگر مقدمات حکمت مهيا باشند، بايد از لفظ مطلق همان معنـاي مطلق را فهميد و به عبارت ديگر استعمال لفظ مطلق ، بر ارادٔە جدي لفظ مطلق دلالت دارد.
١. يکي از وجوه اصلي اشتراک بين شلايرماخر و علماي علم اصول اين اسـت کـه هـر دوي آنها به دنبال رسيدن به نيت مؤلف هستند.
نتيجه اينکه به نظر ميرسد ديدگاه علماي علم اصول بسيار دقيق تر از ديدگاه شلايرماخر در اين زمينه است ؛ زيرا معيار ثابت و عيني براي رسيدن به ذهنيت مؤلف ارائه ميدهد.