چکیده:
این نوشتار به گزارش و بررسی یکی از مهمترین دیدگاهها در رد وجود محمولی، یعنی بحث اشارهپذیری/ اشارهناپذیری، میپردازد. همچنین نشان میدهد اغلب ادعاهای زیر از قوت چندانی برخوردار نیستند: 1. وجود مطلقا محمول نیست؛ 2. وجود محمول منطقی نیست؛ و حتی، از جهاتی، این ادعای معتدلتر که میگوید: 3. گرچه وجود بهصورت موضوع ـ محمولی محمول منطقی نیست، میتوان آن را محمول منطقی بهشمار آورد. برای این منظور دیدگاه برگزیده به کمک تساوی وجود و اشارهپذیری، تحلیلی از وجود محمولی در فلسفة اسلامی ارائه میکند و نشان میدهد در دو بحث نخست دیدگاه مطرح در فلسفه و منطق دورة اسلامی قابل دفاع و تقویت است و در بحث سوم نیز دیدگاههای رقیب در تحلیل منطقی، بر فلسفه و منطق دورة اسلامی ترجیحی ندارند. همچنین، این جستار، با اصلاح مبنای فلسفة اسلامی، اشارهپذیری معدوم به اشارة عقلی تبعی و غیر مستقیم را میپذیرد.
خلاصه ماشینی:
وجود است چراکه به عدم اشاره نمی شود» (صدرا، ١٣٨٢ ب، حاشیة سـبزواری : ٣٤٩؛ و نیز ← سبزواری ، ١٣٧١، ٢/ ١٢٥-١٢٤؛ صدرا، ١٤٢٥، حاشیة سبزواری : ٣٣٥؛ همان : ١/ ٢٣٧: ابن سینا، ١٣٧٩: ٢١١؛ ابـن سـینا، ١٣٨٥: ٤٤؛ سـهروردی ، ١٣٧٥: ١/ ٢١٦-٢١٧؛ سـهروردی ، ١٣٧٥: ٢/ ١٢٩؛ رازی ، ١٣٨١: ١٣٣ و ٤٦؛ رازی ، ١٤١١: ١/ ٣٤٣؛ بغــــدادی ، ١٣٧٣: ٢/ ٤٨؛ حلی ، ١٤٢١/ ١٣٧٩: ٤١٦-٤١٥؛ ابن کمونه ، ١٤٠٢: ٢١٨؛ نراقی ، ١٣٨٠: ٣٨٩-٣٨٨؛ هیدجی ، ١٣٦٣/ ١٤٠٤: ١٧٣؛ مصــباح یــزدی ، ١٣٨٦: ٢٧٢-٢٦٩؛ ابــن مســکویه ، ١٣٧٠: ٣٤٤-٣٤٣؛ بهمنیار، ١٣٧٥: ٢٨٨-٢٨٧؛ لوکری ، ١٣٧٣: ٣٠؛ علوی عاملی ، ١٣٨١: ١٣٥؛ الحسینی الطهرانی ، ١٣٦٥: ١١٠؛ شـعرانی ، ١٣٧٩: ٧٢؛ حسـینی شـیرازی ، ١٤٠١: ٥٩؛ خمینـی ، ١٣٨٢: ٢/ ٢٧٩؛ خمینی ، ١٤١٥: ٢/ ١٤).
توضیح این که آنان در نقد اشتراک لفظی وجود گفته انـد: «یـرده لـزوم سـقوط الفائـدة فـی الهلیات البسیطه مطلقا، کقولنا: «الواجب موجود» و «الممکن موجود» و «الجوهر موجـود» و «العرض موجود»» (طباطبایی ، ١٤١٧: ١٣؛ و نیـز ← صـمدی آملـی ، ١٣٨٦: ١/ ١٢٦-١٢٥؛ علمی اردبیلی ، ١٣٨٧: ١/ ٢٤؛ بهمنیار، ١٣٧٥: ٢٨٤؛ ابن کمونه ، ١٤٠٢: ٢١٣؛ شیرازی ، ١٣٦٩: ٤٨٢-٤٨١؛ و حتی بسنجید با مواردی که همین استدلال را در زیادت وجود بر ماهیت پیش مــی کشــند: رازی ، ١٤١١: ١/ ٢٤-٢٣؛ فخــر رازی ، ١٩٨٦: ١٣٢؛ رازی ، ١٣٨٤: ٥٦؛ رازی ، ١٣٧٨: ١٠٠؛ ابـن خلـدون ، ١٤٢٥: ٢٩٥؛ حلـی ، ١٣٨٦: ٢٢٥؛ حلـی ، ١٣٦٣: ٤٨-٤٧؛ حلـی ، ١٤١٩: ١/ ٣٨؛ حلی ، ١٤١٩: ٣/ ٩٩؛ حلی ، ١٤١٥: ٥٧؛ حلی ، ١٤٢٥: ٢٦؛ شـعرانی ، ١٣٧٩: ٦؛ استرآبادی ، ١٣٨٢: ٩٦؛ لاهیجی ، بی تا: ١/ ٣٣؛ علوی عاملی ، ١٣٧٦: ٢٩؛ الحسینی الشـیرازی ، ١٤٠١: ١٢-١١؛ الحسینی الطهرانـی ، ١٣٦٥: ١٤؛ عبیـدلی ، ١٣٨١: ١٥١؛ بحرانـی ، ١٤٠٦: ٣٩؛ فاضل مقداد، ١٤٠٥: ٣٤؛ نراقی ، ١٣٨١: ٢١٨).