چکیده:
شناخت مصالح امور و عمل به آنها به عنوان رفتار طبیعی و در قالب مدل انتخاب و گزینش عقلایی واقعیتی غیرقابل انکار و ضرورتی اجتناب ناپذیر در زندگی انسان محسوب می شود. سیره سیاسی و نظام حکومتی پیامبر عظیم الشان اسلام نیز در کنار توسعه معنوی و اعتقادی جامعه معطوف به اداره صحیح زندگی عادی و مسائل جاری آن بوده است و بر این اساس مصلحت اندیشی، ضرورت سنجی و واقع بینی با شواهد متعدد در سیره عملی و رفتارهای سیاسی آن حضرت به وفور دیده می شود. این واقعیت به تعبیر امام محمد غزالی عامل حفظ دین، جان، عقل، نسل و مال می باشد، جزء مصالح مکلفین بوده که اتلاف تمام یا قسمتی از آن به مصلحت نمی باشد. شواهد مصلحت اندیشی در صلح و جنگ، در مکه و مدینه و در مواردی همچون دعوت یوم الدار، مهاجرت به حبشه، سفر طائف، مهاجرت به مدینه، صلح حدیبیه، تالیف قلوب مخالفین و غیره با مسائل مهمی که هر کدام از آن وقایع مهم تاریخ اسلام دارند، محور اصلی بررسی حاضر را تشکیل می دهند که به فراخور هر کدام توضیحات مکفی و ضروری ارائه می شود.
Recognizing expediency in issues and applying them as a natural behavior in the rational choice model is considered essential and inevitable in human life. Besides spiritual and religious development، the Holy prophet aimed at managing every day life and current issues correctly. Therefore، ample evidence support his being expedient، recognizing the essentials and realistic . According to Ghazali، this keeps religion، lives ، rationality race and wealth safe، which is every ones responsibility not to waste any of them or part of each. Evidence of the Holy Prophets expediency can be seen both in war and peace، both in Mecca and Medine، and also in souch issues such as Yomodar invitation، immigration to Habashe، Tayef journey، immigration to Medine، Hodaybie peace treaty، encouraging Muslims، etc can be clearly seen. These issues and related considerations are the main focus of the present study as seen essential، enough discussion has been provided .
خلاصه ماشینی:
آنگونه که منابع تاريخي اسلام نوشته اند پيامبر در دو نوبت بين سال پنجم تا هفتم بعثت تعدادي حدود ٨٣ نفر مرد و ١٧ نفر زن را به حبشه فرستادند و فرمودند: «در آن سرزمين پادشاهي است که کسي از او ستم نميبيند، به آنجا برويد و در آنجا بمانيد تا خداوند شما را از اين مصيبت 3 برهاند» تحليل موضوع : غير از اين که مهاجرت مسلمانان به حبشه نخستين قدم در برقراري روابط خارجي از سوي پيامبر و مسلمانان محسوب ميشود، در عين حال حاوي نکات و ظرايف مهمي از مصلحت انديشي پيامبر در حوزه سياست خارجي ميباشد که از آن جمله ، نفس مهاجرت ، محل مهاجرت ، چگونگي مهاجرت و همچنين نحوه حضور در پيشگاه حاکم حبشه و سخن گفتن با وي است .
» به نظر ميرسد با دلايلي که مطرح شد انتخاب مدينه به عنوان مکان و محل مهاجرت با رعايت جميع مصالح و در نظر گرفتن کامل شرايط صورت گرفته و همان گونه که بيان گرديد اين خود حاکي از واقع بيني و مصلحت انديشي عاقلانه توسط پيامبر عظيم الشأن اسلام ميباشد.
در پي نخستين جنگ بزرگ مسلمانان با مشرکان قريش يعني غزوه بدر نيز نمونه هاي حائز اهميتي از اين تدابير مصلحت انديشانه به چشم ميخورد که از آن جمله انتخاب محل مناسب به عنوان اردوگاه نظامي سپاه اسلام است که دامنه کوه «اسفل » بود و از آنجا منابع آب (يعني چاه هاي بدر) را تحت اختيار داشتند و ميتوانستند با جلوگيري از دسترسي دشمن به آب قدرت رزمي آنان را تضعيف نمايند.