چکیده:
ناتورالیسم در ادبیات، نظریه ای است که کردار، گرایش و اندیشة انسانها را برخاسته از غرایـز درونـی و امیـال طبیعـی مـی دانـد. طبـق ایـن نظریـه ، ناتورالیست ها تمام واقعیت ها و پدیدهها را در دایـرة معـارف علمـی کـه بـا قوانین علمی توجیه پذیرند، محصور می دانند. آنان بر مسائلی چون وراثـت ، محیط و سرنوشت و مشاهدة زندگی به دور از آرمانگرایی تاکید می ورزنـد و بیشــتر بــه بازنمــایی عینــی امــور زشــت و ناخوشــایند مــی پردازنــد. ناتورالیست ها معتقدند همانگونه که یک دانشمند علوم طبیعی در سلسـله حوادث و علل و موجبات آنها تحقیق و آزمـایش مـی کنـد، در ادبیـات نیـز چنین تحقیقی روی رفتار و منش آدمها، لازم و عملی است . «اسماعیل فصیح » از جمله نویسندگان ناتورالیست در داستاننویسی معاصر ایران است . در این مقاله داستانهای خاک آشـنا، شـراب خـام، دل کـور و اسیر زمان، از منظر نقد ناتورالیستی بررسی شدهاند و نتیجة به دست آمده حاکی از بازتاب چشمگیر اصول ناتورالیسم در این آثـار اسـت . نکتـة دیگـر اینکه جبر وراثت ، جبر محیط و سرنوشت و شرح دقیـق وقـایع و جزییـات،
In literature، Naturalism believes that human deeds، tendencies and thoughts are derived from inner impulses and instinctive and natural drives and desires. Based on this belief، naturalists encompass all the phenomena and events within the circle of known facts which are justifiable based on scientific principles. They emphasize such cases as heredity، environment and fate as determining factors in man’s life، and believe in an objective representation of human life and its unpleasant aspects based on direct observation and without any idealizing. They propose that as scientists of natural sciences investigate on the natural events and their relevant causes، one may do just such studies on the behavior and moods of human beings in literature.
EsmailFasih is one such writer in Iranian literature in whose works traces of Naturalism can be detected. In the present dissertation، we have conducted a critical study of his major novels (KhakAshena، Sharab e Kham، Del e Koor، and AsirZaman) based on Naturalism’s percepts . Results achieved from our study have invariably proved the dominant reflection of such percepts in his works، thus proving our proposed thesis. Also of importance is the fact that heredity determinism، environment and fate are the most frequent Naturalistic parameters in Fasih’s Novels. The present study is conducted in a descriptive-analytic metod and is specially important as it is the first time that identifying naturalist parameters in the stories of Fasih hass been the subject of critical study، and he is considered as a naturalist writer.
خلاصه ماشینی:
ایـن پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی انجام شده و ضرورت آن این اسـت کـه برای نخستین بار به کشف مؤلفه های ناتورالیستی داستانهای این نویسنده پرداخته می شود و آثار فصیح از دیدگاه نقد ناتورالیستی تحلیل شـدهانـد و وی نویسندهای ناتورالیست معرفی می شود.
ویژگـی هـای ناتورالیسـتی داستانهای فصیح از این قرارند: - جبر وراثت و تأثیر آن بر شخصیت افراد - جبر محیط و تأثیر آن بر رفتار انسان - نفی آزادی انسان و مقهور بودن انسان در برابر سرنوشت - تأکید بر واقعیت (پلیدی، پریشانی ، بی عدالتی و فقر و فلاکت موجود در جامعه ) - به تصویر کشیدن زشتی ها - بررسی و مطالعة انسان به عنوان حیوان (به تصویر کشیدن بعد حیوانی انسان ) - توصیف دقیق و شرح جزییات حوادث و وقایع - احساس یأس و پوچی و بدبینی در شخصیت ها و حال و هوای داستان - پایان تراژیک داستان - توجه به علم فیزیولوژی - به کارگیری زبان محاوره - مخالفت با قراردادهای اخلاقی و باورهای مذهبی - خرافه ستیزی - مطرح شدن عشق به عنوان نیاز جسمانی و جنسی - مقهور شرایط جسمانی خود بودن انسان وراثت یکی از مسائلی که ناتورالیست ها وارد رمانهای خود کردند، تـأثیر وراثـت در وضـع روحی اشخاص بود.
تأکید بر واقعیت (به تصویر کشیدن پلشتی ، فقر و فلاکت موجود در جامعه ) دیدگاه افراطی ناتورالیست ها ایـن بـود کـه تـلاش مـی کردنـد وقـایع را بـه صـورت رئالیستی به تصویر بکشند و در این کار البته تأکیدشان بیشتر بـر فقـر و بـدبختی و بـه طور کلی جنبة زشت و کریه واقعیت بود.