چکیده:
پس از اعلان مشروطیت و تغییر رژیم سیاسی ایران، شمار زیادی از مجامع تحت عنوان انجمنهای ملی در تهران و
شهرستانها تشکیل شدند. انجمن آذربایجان از جمله مهمترین انجمنهایی است که در تهران تأسیس شد و نقش فعالی در حوادث آن
دوره ایفا نمود. انجمن مزبور، تا زمان کودتای محمدعلی شاه و سرکوب مجلس، جولانگاه مشروطهخواهان تندرو به شمار میرفت.
خلاصه ماشینی:
"در گزارشی که در مورد بازپرسی از متهمین به بمباندازی به کالسکه محمدعلی شاه، با حضور نمایندگان انجمنهای ملی تهران در دست است، از میرزا جهانگیرخان شیرازی (مدیر روزنامه صوراسرافیل) به عنوان نماینده انجمن آذربایجان یاد شده است.
روزنامه حبلالمتین به مناسبت انتخاب تقیزاده در شماره 166 سال اول نوشتهای با عنوان «تبریک» در این مورد به چاپ رسانیده است: «انجمن محترم آذربایجان که از شهرت و کثرت خدمت مستغنی از تعریف و توصیف است و تمامت اعضایش مردمان وطنپرست غیرتمند و پرهمتند، در این ایام به واسطه یک رئیس تازه که تازه به اتفاق آراء منتخب شده، رونق و جلوه تازه گرفته و زیاده از سابق مورد توجه وطنخواهان و امیدگاه امیدواران شده است، یعنی بعد از استعفاء مرتضوی، جناب آقای آقا سید حسن تقیزاده که صیت فضایل و مکارم و شهرت جلالت قدر و علو مقامشان کران تا کران را احاطه کرده، به ریاست انجمن برقرار و جناب معاضدالسلطنه که در صفات حسنه و اخلاق حمیده تالی جناب معظم است، به سمت نیابت ریاست انتخاب گشتند.
حاج مخبرالسلطنه هدایت، دولتمرد مشهور عصر مشروطیت، با وجود اینکه نسبت به مشروطهخواهان تندرو و اساسا انقلابیون، نظر خوشی نداشت و در واقع نگرش وی نسبت به آنها منفی بود، معهذا در نامهای که چند دهه بعد از دوره انقلاب، در رابطه با درج نوشتهای در مورد قتل میرزا علی اصغرخان امینالسلطان اتابک اعظم، در مجله یادگار برای عباس اقبال آشتیانی، مدیر نشریه مزبور، ارسال داشته، با اشاره به جریانات زمان رخداد مزبور، از انجمن آذربایجان به عنوان «مرکز ملت» یاد نموده و نام سید حسن تقیزاده را نیز به عنوان رییس آن انجمن ذکر کرده است."