چکیده:
ماهیــت بینــامتنی تلمیحــات و جایگــاه آن در ترســیم منظومــة فکــری و عقیــدتی شــاعران دفـاع مقـدس، نکتـه ای اسـت کـه کمتـر بـدان توجـه شـده اسـت . ایـن صـنعت بـدیعی دو بعـدی؛ یعنــی نــاظر بــر وجــوه صــوری و معنــایی ، مــی توانــد مــنعکس کننــدة جهــان بینــی مــسلط و بنیادهــای فکــری و زیبــایی شناســی شــعر دفــاع مقــدس باشــد. از ایــن رو، ایــن تحقیــق بــه شــیوة توصـیفی - تحلیلـی و تکیـه بـر رویکـرد نظـری بینـامتنی تـلاش کـرده اسـت ، بـه نقـش تلمـیح در وحــدتبخــشی بــه محورهــای طــولی و عرضــی شــعر دفــاع مقــدس بپــردازد. از نتــایج ایــن پژوهش برآمـده کـه تلمیحـات موجـود در شـعر دفـاع مقـدس بـه سـبب تـاثر بینـامتنی از رسـالت معرفتـی دایـرة تلمیحـات متقـدم از یـک سـو و تـلاش نوآورانـه بـرای ارضـای حـس زیبـایی شناسـی و فکــری مخاطــب امــروز از دیگــر ســو، عــاملی وحــدتبخــش در ایجــاد انــسجام ســاختاری شــعر دفـاع مقـدس اسـت . بازتـاب گـستردة تلمیحـات دینـی - مـذهبی در کنـار تلمیحـات اسـطورهای ، مبین تقـارن نگـاه حماسـی و عرفـانی در اشـعار دفـاع مقـدس و کیفیـت تـلاش شـعرای دفـاع مقــدس در بهــرهگیــری از ظرفیــت هــای نمــادین و زایــشی اســطورههــا در الگوســازی و ترســیم مبــانی ایــدئولوژیک آنهاســت کــه البتــه در غالــب مواقــع بــا رویکــرد دیالکتیــک(گفتگومحــور) به متون ادبی یا اشعار شاعران کلاسیک همراه است .
خلاصه ماشینی:
روشــن اســت واگـویی و بازنمـایی چنـین فـضایی ، از راههـایی متفـاوت و متنـوع امکـان پـذیر اسـت کـه واکـــاوی دایـــرة تلمیحـــات، بـــه ســـبب ماهیـــت بینـــامتنی آنهـــا، در بـــرملا ســـاختن آبــشخورهای فکــری و فرهنگــی شــاعران دفــاع مقــدس، مــی توانــد در نمــایش کیفیــت تفکـــر و بازنمـــایی ســـامانة ذهنـــی و خـــصایص جهـــاننگـــری جدیـــد و ایـــدئولوژیک شـاعران دفـاع مقـدس، نقـشی بنیـادین ایفـا نمایـد، بـا وجـود ایـن ضـرورت، بـا تکیـه بـر دفاتر شـعری برجـسته تـرین شـاعران دفـاع مقـدس؛ از جملـه نـصرالله مردانـی ، علـی معلـم ، ســید حــسن حــسینی ، علــی رضــا قــزوه، قیــصر امــین پــور، فاطمــه راکعــی ، حمیــد ســبزواری، ســلمان هراتــی کوشــش مــی شــود ضــمن طبقــه بنــدی و تــشریح شــبکة تلمیحــات در شــعر دفــاع مقــدس بــه کیفیــت بازتــاب بینــامتنی تلمیحــات در ادبیــات منظوم دفاع مقدس پرداخته شود.
١-٢- ضرورت و اهمیت تحقیق واکــاوی خــصایص صــوری و محتــوایی ادبیــات دفــاع مقــدس، بــیش از هــر چیــز تلاشــی بــرای گفتمــانشناســی حــاکم بــر عرصــة فکــری و فرهنگــی آن اســت و یکــی از زمینـه هــای برجــسته کــه بــه سـبب تــأثیر دووجهــی بــر صــورت و معنـا مــی توانــد بــه ایــن گفتمــان شناســی یــاری رســاند، دایــرة تلمیحــات اســت ؛ از ایــن رو، پــژوهش حاضــر بــا توجــه بــه اهمیــت نقــش تلمــیح و نحــوة انعکــاس آن در شــعر در بازتــاب گفتمــان شــعر دفـــاع مقـــدس، بـــسیار مهـــم اســـت ؛ از دیگـــر ســـو، اســـتفاده از رویکـــرد بینـــامتنی در بازشناسـی کیفیـت انعکـاس تلمیحـات در حـوزة شـعر دفـاع مقـدس مـی توانـد بـه ریـشه هـای معرفتی و زیبایی شناختی این رویش ادبی معاصر یاری رساند.