چکیده:
تأکید بر علت فاعلی و ارتباط وثیق علت صوری و بهویژه علت غایی با آن در مؤلفههای ذاتی عدالت طبیعی، دوگانگی عقل و عدالت طبیعی را در اندیشۀ طرفداران عقل منبع موجب شده است؛ زیرا همان تأکید، درک کامل سازوکار عدالت طبیعی و محتوای آن را برای عقلانیت انسانگرایانه غیرممکن میکند و به همین دلیل نمیتوان از وحدت عقلانیت و عدالت طبیعی سخن گفت. دوگانگی نشان از نوعی وحدتگرایی خدامحور در مبنای التزامآوری قاعدۀ حقوقی و نبود معیاری برای سنجش اعتبار محتوای نظام تشریع دارد. بهاینترتیب، عقل به عقل منبع فرو میکاهد؛ عقلی که فقط مدرک است، و حکمکننده یا ایجادکنندۀ قاعدۀ حقوقی نیست و در این ادراک هم نمیتواند مدعی ادراک کامل باشد.
خلاصه ماشینی:
عقل منبع تأملي بر دوگانگي عقل و عدالت طبيعي در مبناي اعتبار قاعدة حقوقي مهدي شهابي استاديار گروه حقوق دانشکدة علوم اداري و اقتصاد دانشگاه اصفهان (تاريخ دريافت : ١٣٩٣/٣/٥ - تاريخ تصويب : ١٣٩٣/٦/٢٢) چکيده تأکيد بر علت فاعلي و ارتباط وثيق علت صوري و به ويژه علت غايي با آن در مؤلفه هاي ذاتي عدالت طبيعي ، دوگانگي عقل و عدالت طبيعي را در انديشة طرفداران عقل منبع موجب شده است ؛ زيرا همان تأکيد، درک کامل سازوکار عدالت طبيعي و محتواي آن را براي عقلانيت انسانگرايانه غير ممکن مي کند و به همين دليل نمي توان از وحدت عقلانيت و عدالت طبيعي سخن گفت .
آيا مبنا بودن عقل به اين معنا نيست که عدالت طبيعي ، مفهوم و ماهيتي جداي از عقل است و عقل ، تنها مي تواند نسبت کشفي با آن داشته باشد، ولي به سازوکار ايجاد آن و درنتيجه ، به تمام ماهيت آن دسترسي ندارد؟ آيا عدالت طبيعي و مصالح و مفاسد نفس الأمري در نظام حقوقي ديني تداعي کنندة يک مفهوم اند و به اين ترتيب بايد بر دوگانگي عقل و عدالت طبيعي تأکيد کرد؟ بي ترديد، پاسخ به پرسش هاي پيش گفته در گرو تحليل مؤلفه ها يا عناصر ذاتي عدالت طبيعي است ، ولي اين مؤلفه ها چيست ؟ آيا وقتي سخن از عدالت طبيعي به ميان مي آوريم ، منظور ماهيتي مرکب از علت صوري و غايي است يا علت فاعلي نيز در اين ماهيت نقش بنيادين دارد؟ به نظر مي رسد، برتري علت فاعلي ، ارتباط وثيق علت صوري و به ويژه علت غايي با آن را اقتضا مي کند و اين به معناي دوگانگي عقلانيت انسان گرايانه و عدالت طبيعي است .
Ben Achour, (Y), (1997), Nature, raison et révélation dans la philosophie du droit des auteurs sunnites, dans Les Droits fondamentaux.