چکیده:
نزدیک به دو دهه قبل گروههای بنیادگرا به طور سازمان یافته فعالیت خود را در سراسر قاره آفریقا گسترش دادند و موجی از رادیکالیسم اسلامی را در کشورهای مختلف آفریقایی به نمایش گذاشتند. یکی از جدیدترین گروههای اسلامی که رادیکالیزه شده، «بوکو حرام»، در کشور نیجریه است. نگارندگان مقاله حاضر کوشیدهاند، با مطالعه موردی این گروه، روند شکلگیری رادیکالیسم اسلامی در نیجریه را مورد بررسی قرار دهند. در این راستا تلاش شده است با بهرهگیری از نظریه جنبشهای اجتماعی «آلن تورن» به این سؤال که چه عواملی زمینهساز ظهور و رشد رادیکالیسم مذهبی در نیجریه گردیده است، پاسخ داده شود. بر اساس فرضیه نگارندگان، متغیرهای داخلی همچون، فقر گسترده مناطق مسلماننشین نسبت به مناطق مسیحی، عدم حضور مؤثر مسلمانان در عرصه سیاسی، وجود درگیریهای قومی سابقهدار، احساس هویت زدایی در بین مسلمانان از سوی دولت سکولار، در کنار عواملی خارجی مانند حمایت گروههای تروریستی بینالمللی، به رادیکال شدن و استفاده هر چه بیشتر بوکو حرام از خشونت، منجر شده است. نتایج حاصل از تحقیق بیانگر این امر است که برای کاهش خسارت جانی و مالی ناشی از فعالیتهای بوکو حرام لازم است به جای مبارزه، راهکار مواجهه را در پیش گرفت تا در کنار کاستن از شدت حملات، پیوستن نیروهای جدید به این گروه را نیز کاهش داد؛ بنابراین در گام اول استفاده از راهبردهای سازش و اقناع میتواند راهکاری مناسب در جهت توقف حملات بوکو حرام به شمار آید.
خلاصه ماشینی:
اوکپاگــا و همکــاران ٣ (٢٠١٢) در بررســي خــود بــا عنــوان «فعاليــت هــاي بوکــو حـرام و پرسـش نـاامني در نيجريـه »، ضـمن معرفـي بوکـو حـرام بـه عنـوان يـک گـروه تروريستي فرا مـذهبي و فـرا سياسـي ، ايـن مسـئله را عنـوان نمـوده انـد کـه بوکـو حـرام توانايي تبديل به يـک چـالش امنيتـي در منطقـه خـود را يافتـه اسـت و بـراي مقابلـه بـا آن ، دولت نيجريه مي بايست به مبارزه پردازد.
تورن يک الگوي نوع آرمـاني جامعـه برنامـه ريـزي شـده از گـذار از جنـبش هـاي اجتمــاعي کهــن از طريــق حــذف الگوهــاي فرهنگــي جامعــه ســنتي بــه ســمت زايــش 1- Roche جنبش هاي اجتماعي نوين را طراحـي مـي کنـد (حبيـب احمـدي ، ١٣٧٦: ٩) کـه بـه نظـر نگارندگان اين سطور، اين الگو قابليـت انطبـاق بـا گـروه اسـلام گـرا بوکـو حـرام را دارا اسـت .
بررسي گروه بوکو حرام بر اسـاس نظريـه آلـن تـورن ، ويژگـي هـاي سـه گانـه جنـبش اجتمـاعي ، در مـورد بوکـو حرام به شکل زير بروز مي يابند: ١- ظهور بوکو حرام ؛ تلاشي براي تأکيد بر هويت اسلامي : اصل هويت ٢- مسيحيان و دولت نيجريه ؛ ديگري هاي بوکو حرام : اصل مخالفت ٣- احياي حکومت اسلامي در سايه حمايت اقشار مختلف : اصل عموميت با توجه بـه کاسـتي منـابع در خصـوص قـاره ي آفريقـا بـه نظـر مـي رسـد قبـل از هــر چيــز مناســب اســت کــه بــه گونــه اي اجمــالي بــه بررســي وضــعيت نيجريــه و ژئوپليتيــک سياســي - اجتمــاعي آن و همچنــين تاريخچــه گــروه بوکــو حــرام پرداختــه شود.