چکیده:
حمله نیروهای ائتلاف و امریکا به خاک عراق به بهانه تسلیحات کشتارجمعی، تحولات این کشور را به یکی از موضوعات اصلی مورد بحث کارشناسان مسائل سیاسی و بینالمللی تبدیل کرد. بر اساس قانون اساسی جدید عراق که به تصویب نمایندگان مجلس و تأیید اکثریت ملت عراق رسید، نظام حکومتی آن «جمهوری پارلمانی دموکراتیک و فدرال» تعیین شد .مسأله ی اصلی در این مقاله بر یافتن پاسخ به این پرسش ابتناء یافته است که تاثیر نظام فدرال در عراق بر امنیت ملی ایران چیست؟ برای پاسخ به این پرسش از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. به نظر میرسد سیستم فدرال برای عراق نوین، فارغ از چالشهایی که ممکن است برای همسایگان از جمله ایران داشته باشد، در مقایسه با عراق یک پارچه که همواره ساحت امنیت ایران را مخدوش می ساخت و نمود بارز آن را میتوان در افروختن شعلههای جنگی خانمانسوز علیه ایران دید و یا عراق تجزیه شده که میتواند مأوایی برای نفوذ قدرتهای فرامنطقهای در تقابل با جایگاه منطقهای ایران باشد، میتوان مطلوب ترین مدل برای امنیت ملی ایران باشد.
خلاصه ماشینی:
(1377 بــا توجــه بــه واقعيــات متبلــور در صــحنه ي عــراق و دخيــل نمــودن منــافع ، ملاحظــات و حساســيت هــاي کشــورهاي منطقــه اي و فرامنطقــه اي در صــحنه ي عــراق ، آن چه در مقاله پيش رو مـورد واکـاوي قـرار گرفتـه اسـت ، تـلاش بـراي پاسـخ بـه ايـن پرسش اسـت کـه فرصـت هـا و چـالش هـاي نظـام فـدرال در عـراق بـراي امنيـت ملـي ايران چيست ؟ فرض پـژوهش نيـز بـا توجـه بـه واقعيـت هـاي موجـود در کشـور عـراق (موقعيـت ژئوپليتيــک و تنــوع جمعيتــي )، و منــافع و ملاحظــات کشــورهاي منطقــه اي و فرامنطقــه اي بــر مطلوبيــت فــدراليزم و تــأمين بهتــر منــافع ايــران در عــراق ابتنــاء يافتــه است .
در بخـش بعـد، عـراق پـس از اشـغال در بوتـه واکـاوي نهـاده مــي شــود، ســپس مختصــري راجــع بــه دولــت فــدرال در عــراق و مواضــع گــروه هــاي داخلـي عـراق در ايـن رابطـه بررسـي مـي شـود و در پايـان ، فرصـت هـا و چـالش هـاي برآمـده از نظـام فـدرال در عـراق بـر امنيـت ملـي ايـران مـورد مداقـه قـرار مـي گيـرد.
به عبـارت ديگـر، در سيسـتم فـدرال ، قـدرت بـين دولـت مرکـزي و دولـت هـاي ايـالتي (محلـي يـا منطقـه اي )، تقسـيم مـي شـود و در نتيجـه شـهروندان ايـن کشـور نـوعي «حقوق شهروندي مضاعف » دارنـد کـه بـه آن هـا اجـازه مـي دهـد در عـين حـال کـه در جامعه اي کوچک تر زندگي مي کننـد، در امـور مربـوط بـه کـل جامعـه و کشورشـان کـه متضمن حفظ وحدت و يکپـارچگي در برابـر کشـورهاي ديگـر اسـت مشـارکت داشـته باشـند (طباطبـايي مـوتمني ، ١٣٨٢: ٤٨).