چکیده:
چکیده وزارت در نظام دیوانی دوره سلجوقی از لحاظ کارکردی و حقوقی جایگاهی بس والا داشت. این جایگاه بلند عمدتا حاصل توان و قابلیت دیوانسالارانی بود که براین مسند تکیه میزدند. در واقع اینان بودند که در تقویت و گاه تضعیف نقش نهادی آن بسیار اثرگذار بودند. کمال الدین محمد خازن از شمار آن نخبگانی بود که با داشتن خصلتها، تواناییها و مهارتهای فردی و همچنین تفکر و اراده اصلاح و داشتن تجربیات موفق در امور دیوانی به جایگاه وزارت دست یافت و با انجام برخی اقدامات اصلاحی بر آن بود بخشی از بحرانها و مشکلات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی دوره سلطان مسعود (529-547هـ.) را رفع و راه برون رفت از این بحرانها و مشکلات را پیدا کند. وی علیرغم اقدام به برخی اصلاحات فوری به شیوه ضربتی در زمینههای سیاسی، اجتماعی، مالی و مالیاتی، در چالش با نخبگان سیاسی رقیب که مخالفان اصلاحات تلقی میشدند، قرار گرفت. نخبگان سیاسی رقیب که طرحهای اصلاحی کمال الدین خازن را در تقابل با منافع و امتیازات خود میدیدند، در این کشمکش توانستند وی را از سر راه بردارند.
خلاصه ماشینی:
1 اصلاحات کمال الدین محمد خازن ، وزیر دوره سلجوقیان عراق 2 امیر عبدالهی دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران ، گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی ، تهران ، ایران اسماعیل حسن زاده دانشیار دانشگاه الزهراء، گروه تاریخ ، تهران ، ایران چکیده وزارت در نظام دیوانی دوره سلجوقی از لحاظ کارکردی و حقوقی جایگاهی بس والا داشت .
کمال الدین محمد خازن از شمار آن نخبگانی بود که با داشتن خصلت ها، توانایی ها و مهارت های فردی و هم چنین تفکر و اراده اصلاح و داشتن تجربیات موفق در امور دیوانی به جایگاه وزارت دست یافت و با انجام برخی اقدامات اصلاحی بر آن بود بخشی از بحران ها و مشکلات سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی دوره سلطان مسعود (٥٢٩-٥٤٧هـ.
پیشینه تحقیق کمال الدین خازن یکی از کارگزاران دیوانی دوره سلجوقی است که تصویر شخصیتی و سیاسی وی بیشتر در تک نگاری های مربوط به وزیران چون آثار الوزراء عقیلی ، دستور الوزراء خواندمیر، تاریخ الوزراء قمی آمده است .
چون از وزارت خاندان درگزینی ناامید گشته بود، برای مبارزه با اقتدارطلبی و ستیزه جویی های امیران ،١ مقابله با قحط و خشکسالی در قلمرو سلجوقی ، و مشکلاتی مانند جلای وطن برخی از مردمان شهرها و گسترش بیماری های واگیر، کمال الدین خازن را در سال ٥٣٣ هـ به وزارت برگزید٢ تا شاید وی بتواند با درایت و اقتدار خویش با مشکلات سیاسی ، اقتصادی و اجتماعی مقابله کند و سلطنت سلجوقی و حکومت سلطان مسعود را از این بحران ها نجات دهد.