چکیده:
چکیده علت واهمیت مهاجرت علمای جبل عامل به ایران در دوره صفویه، محل بحث مستشرقان است که در دهههای اخیر سبب ایجاد دو گرایش بین آنها شده است. گروهی با نظریه سنتی خاورشناسان که اولین بار توسط ادوارد براون مطرح شده موافقند. وی با تأکید بر اهمیت این رویداد در تاریخ صفویه، علت دعوت شاه اسماعیل از علمای جبل عامل و مهاجرت آنان به ایران را کمبود علما و منابع شیعی در ایران دانسته است. بیشتر مستشرقان متقدم صفویپژوه مانند راجر سیوری و آلبرت حورانی و از پژوهشگران جوانتر خانم رولا ابیساب از جمله طرفداران این نظریه هستند. گروهی نیز با اندرو نیومن استاد دانشگاه ادینبورو موافقند که اهمیت این مهاجرت را کمتر دانسته و علت روی آوردن شاه اسماعیل به علمای جبل عامل را عدم استقبال علمای شیعه ایران و بحرین از دعوت وی میداند. به این ترتیب اکنون ابیساب و اندرو نیومن در واقع نمایندگان این دو گروه از مستشرقان شناخته میشوند. به نظر میرسد تفاوت دیدگاههای مستشرقان در این مورد برگرفته از تفاوت در چارچوبهای مطالعاتی آنان باشد. در حالی که اندرونیومن با استفاده از استنادات تاریخی بیشتر به تحولات سیاسی-مذهبی خصوصا در قالب تعارض اصولی- اخباری توجه دارد، ابیساب با استفاده از همان اطلاعات تاریخی، موضوع را از منظری متفاوت و در قالب رقابت و دشمنی صفوی- عثمانی بررسی میکند نگارنده در این مقاله با بررسی هر دو دیدگاه مستشرقان کوشیده است تا به یک جمعبندی بین این دو دیدگاه دست یابد.
خلاصه ماشینی:
گروهی نیز با اندرو نیومن استاد دانشگاه ادینبورو موافقند که اهمیت این مهاجرت را کمتر دانسته و علت روی آوردن شاه اسماعیل به علمای جبل عامل را عدم استقبال علمای شیعه ایران و بحرین از دعوت وی می داند.
در حالی که اندرونیومن با استفاده از استنادات تاریخی بیشتر به تحولات سیاسی -مذهبی خصوصا در قالب تعارض اصولی - اخباری توجه دارد، ابیساب با استفاده از همان اطلاعات تاریخی ، موضوع را از منظری متفاوت و در قالب رقابت و دشمنی صفوی - عثمانی بررسی می کند نگارنده در این مقاله با بررسی هر دو دیدگاه مستشرقان کوشیده است تا به یک جمع بندی بین این دو دیدگاه دست یابد.
در این مقاله یکی از مهم ترین رویدادهای دوره صفویه که سبب تحولات بزرگ مذهبی در ایران شد، یعنی مهاجرت علمای شیعه جبل عاملی به ایران صفوی از دیدگاه مستشرقان مورد مطالعه قرار می گیرد.
٣ نیومن عدم اقبال علمای شیعه را در عراق و بحرین به دعوت شاهان صفوی با اهمیت تلقی کرده ، وجود جریانی منسجم و تأثیرگذار از علمای جبل عاملی در دوره اول صفویه را رد می کند و به این نتیجه می رسد که اهمیت تعالیم مذهبی علمای جبل عامل و سابقه فرهنگی ، آنان نسبت به اقتدار علمای شیعه ایرانی در حاشیه قرار می گیرد.
Stewart, "Notes on the Migration of ‘Amili scholars to Safavid Iran", Journal of Near Eastern Studies 55, 1996, pp.