چکیده:
وحید صادقی [1] تاریخ دریافت: 20/1/90 تاریخ تصویب: 18/10/90 چکیده در بیشتر پژوهشهای انجامشده دربارۀ تکیۀ واژگانی در زبان فارسی، تغییرهای آوایی ناشی از جابهجایی محل تکیه در محیط دارای تکیۀ زیروبمی بررسی شده و به همین سبب، F0 مهمترین همبستۀ آوایی تکیۀ واژگانی درنظر گرفته شده است؛ در حالی که F0 همبستۀ آوایی تکیۀ زیروبمی است؛ نه تکیۀ واژگانی؛ بهعلاوه، در پژوهشهای انجامشده، میزان اعتبار عوامل دیگر ازجمله تغییر شدت انرژی و دیرش، بهعنوان همبستههای محتمل تکیۀ واژگانی آزموده نشده است. در این مقاله، همبستههای آوایی تکیۀ واژگانی را در زبان فارسی، در دو بافت نوایی متفاوت بررسی کردهایم: یکی بافت دارای تکیۀ زیروبمی و دیگری بافت بدون تکیۀ زیروبمی؛ بدین منظور، یک آزمایش تولیدی انجام دادیم و در آن، دیرش هجا، شدت انرژی کل، شدت انرژی بسامدهای بیشاز پانصد هرتز و بسامد سازهها (بهعنوان همبستههای کیفیت واکه)، واکههای تکیهبر و بدون تکیه در جفتواژههای تکیهای زبان فارسی و معادل بیمعنی آنها را با یکدیگر مقایسه کردهایم. نتایج پژوهش، بیانگر آن است که تغییر بسامد سازهها و همچنین تغییر شدت انرژی طیف بسامدی، چه در همۀ نواحی بسامدی وچه در نواحی بسامدی میانی و بالا، تابعی از تغییر زیروبمی است و به همین دلیل، این عوامل، همبستههای تولیدی- صوتشناختی برای تکیۀ زیروبمی بهشمار میروند؛ نه تکیۀ واژگانی؛ درمقابل، دیرش هجا در هردو بافت نوایی، هجاهای تکیهبر را از هجاهای بدون تکیه متمایز میکند و بدین ترتیب، این عامل، مستقل از تغییر در زیروبمی، معتبرترین نشانۀ تولیدی- صوتشناختی برای تکیۀ واژگانی فارسی بهشمار میرود. واژههای کلیدی: تکیۀ واژگانی، تکیۀ زیروبمی، شدت انرژی کل، همبستههای تولیدی- صوتشناختی، محرک هدف. 1. استادیار دانشگاه بینالمللی امام خمینی Vsadeghi5603@gmail.com این پژوهش با استفاده از اعتبار پژوهشی دانشگاه بینالمللی امام خمینی با شمارۀ حمایت 92- 386002 حمایت شده است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ، هم بسته های آوایی تکیة واژگانی را در زبان فارسی ، در دو بافت نوایی متفاوت بررسی کرده ایم : یکی بافت دارای تکیة زیروبمی و دیگری بافت بدون تکیة زیروبمی ؛ بدین منظور، یک آزمایش تولیدی انجام دادیم و در آن ، دیرش هجا، شدت انرژی کل ، شدت انرژی بسامدهای بیش از پانصد هرتز و بسامد سازه ها (به عنوان هم بسته های کیفیت واکه )، واکه های تکیه بر و بدون تکیه .
نتایج پژوهش ، بیانگر آن است که تغییر بسامد سازه ها و همچنین تغییر شدت انرژی طیف بسامدی ، چه در همة نواحی بسامدی وچه در نواحی بسامدی میانی و بالا، تابعی از تغییر زیروبمی است و به همین دلیل ، این عوامل ، هم بسته های تولیدی - صوت شناختی برای تکیة زیروبمی به شمار می روند؛ نه تکیة واژگانی ؛ درمقابل ، دیرش هجا در هردو بافت نوایی ، هجاهای تکیه بر را از هجاهای بدون تکیه متمایز می کند و بدین ترتیب ، این عامل ، مستقل از تغییر در زیروبمی ، معتبرترین نشانة تولیدی - صوت شناختی برای تکیة واژگانی فارسی به شمار می رود.
"Spectral Balance as an Acoustic Correlate of Linguistic Stress".