چکیده:
قانون اساسی، قوه مقننه را یکی از قوای حاکم و از ارکان اصلی نظام جمهوری اسلامی ایران میداند که هیچگاه نباید با فترت و توقف مواجه شود. در این جهت، انتخابات مجلس شورای اسلامی باید به دور از هرگونه تنش و در فضایی امن و آرام برگزار شود تا صحت آن تضمین گشته، به تبع آن، حاکمیت مردم تحقق یابد؛ ولی جنگ و اشغال نظامی از جمله اوضاع و احوالی است که بحران ناشی از آن، یقینا محیط و فضای کشور، به ویژه مناطق جنگی یا اشغالشده نظامی را برای برگزاری انتخابات از لحاظ روانی، امنیتی و اجرایی تحتالشعاع قرار میدهد. ازاینرو اصل 68 قانون اساسی، با پیشبینی وضعیت، این اختیار را به رئیسجمهور داده است که برای اعمال حاکمیت بهتر مردم، پیشنهاد توقف انتخابات را در نقاط جنگی یا اشغالشده نظامی یا حتی همه مملکت، همراه با تعیین مدت توقف، به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد. در صورت تصویب پیشنهاد مذکور، با نصاب خاص سهچهارم مجموع نمایندگان، مصوبه برای تأیید به شورای نگهبان ارسال میشود. این نوشتار ابعاد گوناگون مبحث مذکور را مورد واکاوی قرار داده است.
According to the Constitution, the legislative power is one of the governing powers and among the main foundations of the system of Islamic Republic of Iran which never should be paused or stop to work. For this reason, election of Assembly should be held in a safe and secure environment far from any tension so that its correctness may be ensured and, consequently, people’s governance may be realized. War and military occupation, however, create crises which, to be sure, overshadow the physical and psychological security of country and in particular war regions or occupied regions in the period of election. Thus, the Constitution has granted the President of the Republic the authority to propose delay election countrywide or in occupied area for a specified period of time to the Islamic Consultative Assembly. If this is approved by three-fourths of the total members of the Islamic Consultative Assembly, it will be sent to Guardian Council to be confirmed. The present writing discusses various aspects of this issue.
خلاصه ماشینی:
ازاینرو قانون اساسی در اصل 68 مقرر کرده است: در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور، به پیشنهاد رئیسجمهور و تصویب سهچهارم مجموع نمایندگان و تأیید شورای نگهبان، انتخابات نقاط اشغالشده یا تمامی مملکت برای مدت معینی متوقف میشود و در صورت عدم تشکیل مجلس جدید، مجلس سابق همچنان به کار خود ادامه میدهد.
گفتنی است در اصل 68 قانون اساسی در مورد توقف انتخابات میان نهادهای مذکور، عدم اتفاق نظر، محتمل است؛ بنا به دلایلی از جمله اینکه رئیسجمهور 1 پیشنهاد توقف را به هر دلیلی به مجلس ارائه نکند یا پس از تصویب در مجلس، شورای نگهبان این مصوبه را مورد تأیید قرار ندهد؛ ولی این عدم توافق آرا، در حالی میتواند رخ دهد که در مناطق درگیر جنگ یا اشغالشده یا همه مملکت، شرایط برای برگزاری انتخابات مهیا نباشد.
هرچند اصل 68 و ماده هشت قانون مذکور، به مدت معین و ذکر مدت اشاره کردهاند؛ ولی احتمال دارد در مدت پیشنهادی برای توقف انتخابات، جنگ و اشغال نظامی پس از آن نیز همچنان ادامه داشته باشد یا زودتر از موعدی که تصویب شده است، شرایط برای برگزاری انتخابات فراهم شود؛ بنابراین تعیین مدت در اینجا خالی از اشکال نیست (هاشمی، 1386، ص99).
4. در صورتی که محدوده مکانی توقف انتخابات، کل یا نقاط وسیعی از کشور باشد که نتوان مجلس جدید را تشکیل داد؛ چون قانون اساسی مخالف هرگونه فترت نهاد قانونگذاری است، مجلس سابق کماکان به کار خود ادامه خواهد داد و این نشانگر تداوم و استمرار قانونگذاری است و با اصل تداوم و استمرار خدمات عمومی نیز هماهنگی دارد.